Scherzo op. 31, B flat minor

| Scherzo op. 31, B flat minor

Scherzo op. 31, B flat minor (1837 yilda tuzilgan va nashr etilgan) o’zining xarakteri bilan birinchi skertsoga nisbatan keskin farq qiladi. Unda hech qanday fojia yo’q. Skertso Shopen ijodining yangi yo’nalishini rivojlantiradi.

Ikkinchi skertso – bu Shopenning asl shakllariga xos namunasidir. Bu yerda, birinchi balladada bo’lgani kabi, sonata allegro (ikkita mavzudagi ekspozitsiya, qayta ishlovning bir ko’rinishi), rondodan olingan narsa (ba’zi bir xilma-xillik elementlari bilan takrorlash) va oddiy keng uch qismli shakl (skertsoni qismlarga ajratish uchun kiritilgan intermetso)
Skertsonin sexmasi quyidagicha ifodalash mumkin:
(A – B) – (A – B) – (C – D – E) – (C – D – E) –
(E, D materiallari, A bo’lagi asosida ishlab chiqish) – (A— B) – kod.
Shunday qilib, qayta ishlovda intermetso mavzusi turadi. Bundan tashqari, reprizda A va B mavzulari hanuzgacha kontrast va birlashtirilmagan. Bularning barchasi ikkinchi skertso shaklini klassik allego shaklidan ancha ajratib turadi, ammo shu bilan birga uni boshqa qadimgi instrumental shakllarning birortasi nomi bilan nomlash huquqini bermaydi.
Tonal reja (markazlari: b – Des – A – cis ... b – Des) keng tushunilgan tonikaning ustunligini ham ko’rsatadi (A-major Des-majorning o’zgartirilgan oltinchi pog’onasi) va shu bilan birga romontiklar xos parallel major bilan tugallanadi.
Skertsoning kirish qismi (birinchi mavzu) ning kiritilishi juda yorqin, ehtirosli romantikaga to’la, qisqa pianissimo iboralari va kuchli akkordlar o’rtasidagi keskin farq (5-7 taktlarda, septakkord ikkita kichik va bir katta tersiya (1-skertsoning boshlanishi kabi) tuzilgan). Skertsoning butun birinchi qismi pauzalar va registr masofalarining o’ta kuchli dramatik ta’siriga asoslangan.
65-taktdan Shopenning eng ajoyib tonalligi boshlanadi – go’yo Des-durning jozibali romantik obrazi (vals-mazurka ritmida), bir yaqinlashmoqda, bir orqaga chekinmoqda va faqat 117-taktda ajoyib kuch va yorqinlik bilan ko’zga tashlanadi. 65-71 – taktgacha Ges-durga tanalligiga og’ishma (Des-dur Subdominantasi); 72-79-taktlarda – As-durga og’ishma (Des-major dominantasi); 80-86-taktgacha – Des-majorning dastlabki murakkablashishi va yo’qolib ketishi; 87-90-taktarda - es-mollda og’ishma (= Des-major subdominanti); 91-96 - taktlar – Des-majorning ikkinchi marta murakkablashishi va yo’q bo’lib ketishi; 97-106-taktlarda – Des-majorning uchinchi murakkablashishi va es-mollga og’ishi kuzatiladi; 107-116-chiziqlar – yakuniy dominantning organ punktida Des-durning murakkablashishi (qanday qilib 117- taktda tonika qo’ng’iroq va quvonch keltiradi). Bu davrda folklor ritm va kuylaridan keng foydalanish ham diqqatga sazovordir.
Butun “ekspozitsiyani” takrorlashda Shopin ba’zi bir ohangdor o’zgarishlarni keltirib chiqaradi.
Skersoning ikkinchi bo’limi “intermezzo” bilan boshlanadigan mavzu xalq mavzusiga qaramay u ham organ punktlari ham melos ham plagal aylanmalar bilan keladi. Melodik kvinta moduklyatsiyasidan keyin cis-mollda ohangdor va polifonik bo’lim keladi. Bu tez shovqinli uchinchi bo’limga olib keladi – E-dur. Buning ortidan A-dur va boshqa mavzularning biroz o’zgargan reprizaasi bo’ladi.
Shu o’rinda shuni ta’kidlashni istardimki, butun “intermetaso” nihoyatda yorqin va nozik tarzda “orkestrlashtirilgan”. Boshidagi organ xorali, pastoral ohanglar, cis – gis - mollar parchalarining shishasimon sonorligini hal qilish, “tutti”ga bosqichma-bosqich o’tish – bularning barchasi rang-barang va chinakam obrazli, tovushli istiqbolga to’la, “kenglik”, pianino tembrlaridan foydalanish misollarini o’z ichiga oladi. Rivojlanish A-dur qismining 204 taktidan boshlanadi. So’ngra, rivojlanishning modulyatsion rivojida (g – c – as – E va boshqalar), ikkinchi qismning cis-mol davriyasi aks-sadolari mahorat bilan sahnalashtiriladi. Bularning barchasi kuchli avj nuqtasiga, so’ngra dominantaning asta-sekin yemirilishiga olib keladi. Noctyurn g-moll op. 15 da bo’lgani kabi bu yerda ham mavzuni maydalash texnikasi dinamik siqilishi qo’llaniladi. dinamik siqilishi
Skertsoning reprizasida Des-dur qaytib keladi, unda A-durga ham og’ishma kuzatiladi. Unda skerso boshidagi qisqa iboralar o’zgaradi - kuchli, tasdiqlovchi bo’ladi. To’qnashuvlarning keskin kelishmovchiliklari (oxiridan 32-27 taktlarda – o’ta mahobatli akkord komplekslari) ovozli matoni kesib o’tdi. Quvnoq impulsning zavqi so’nggi taktning virtual sakrashi bilan chalinmaguncha kuchayadi.