Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
326 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
imkoniyatlarini aniqlashga harakat qildik. Shu yoʻnalishda oʻtkazilgan darslardan biri ona-tili va 
adabiyot fani bilan bogʻliq ravishda tashkil etildi. 
Bu oʻrinda mumtoz musiqa mavzusidagi darslarni adabiyot va ona tili fani bilan oʻzaro 
aloqadorlikda tashkil etishdagi keng imkoniyatlarga ega ekanligi e’tiborga olindi. Oʻzbek mumtoz 
musiqasi mavzusidagi qoʻshiqlarni tinglash, oʻrganishda ularni asosan, mumtoz adabiyot 
vakillarining sh’er, gʻazallariga bastalangan, yuksak ijod namunalari ekanligigahamda she’riy 
matnda k’oplab soʻzlarni hozirgi kunda iste’molda boʻlmaganligi tufayli oʻquvchi-yoshlarni 
tushunmasligi, pirovardida asar gʻoyaviy-badiiy mazmunini toʻliq idrok etolmasliklari, she’riy 
matn mazmunini sharhlashda ona tili va adabiyoti fani oʻqituvchilarning hamkorligi yaxshi samara
beradi. 
Oʻzbek qoʻshiqchilik san’atida mashhur va ma’lum, juda koʻplab hofizlar, xonanadalar 
qatori havaskorlar tomonidan ham sevib kuylanib kelinayotgan Guluzorim asari umumta’lim 
maktablarining 6- sinf musiqa repirtuariga tinglash uchun kiritilgan. Bu asar oʻzbek bastakorlik
ijodiyotining nodir namunalaridan boʻlib, uni mashhur san’atkor, hofiz, mumtoz va maqom 
ashula va kuylarning mohir ijrochisi Hoji Abdulaziz Abdurasulov hazrat Alisher Navoiy gʻazaliga 
bastalagan. Biz mana shu qoʻshiqni “musiqa tinglash” jarayoinida oʻquvchilarga eshittirish va bu 
asar haqida keng va atroflicha bilim, tushunchalar berish bilanuni mumtozlik xususiyatlarini 
toʻlaqonli idrok etishlariga erishish maqsadida darsga alohida tayyorgarlik koʻrdik (albatta, ona tili 
va adabiyot fani oʻqituvchilari yordamidan foydalangan holda). 
1. Alisher Navoiy ijodi, uning juda koʻplab gʻazallari oʻzbek milliy musiqasining eng nodir 
va bebaho ashulalari sifatida xalqimizning madaniy va ma’naviy xazinasidan munosib joy olib 
kelayotganligi haqida ma’lumotlar toʻplandi. Munojot (Sarvi gulru kelmadi), Ushshoq (Qaro 
koʻzim), Shitob aylab, Koshki, Koʻcha bogʻi, Ey sabo va hokazo). 
2. Alisher Navoiyning adabiyotimiz rivojiga, tilimizning taraqqiyotiga qoʻshgan bebaho
xizmatlari haqida muhtasar suhbat matni tayyorlandi. 
3. A.Mahmudovning “Hoji Abdulaziz Abdurasulov” nomli kitobidan bu buyuk hofiz va 
bastakorning hayoti va ijodiy faoliyatiga oid 3-4 daqiqaga moʻljallangan ma’lumotlar olindi. 
4. Bir oʻquvchiga “Gulizorim” ashulasining gʻazalini yod olish va ifodali oʻqish topshirildi. 
5. Gʻazal matnining gʻoyaviy-badiiy mazmunini sharhlash uchun adabiyot oʻqituvchisi taklif 
etildi. 
Doʻstlarim bir nozanin ishqi bu hol etmish mani, 
Zulfi savdosi bu yangligʻ poymol etmish mani. 
Lola gul ruhsori hajr, ashkimni ol etmish mani. 
Bir pari paykar gʻami oshufta hol etmish mani, 
Elga ahvolim demakda gungu lol etmish mani, 
Ey gulizorim, rahm ayla nigorim. 
Ishqi yetkurmish meningdek telbani bu yerga kim, 
Teshilur koʻksim malomat oʻqidin har yerdakim. 
Yoʻq majolim oʻyla holimdin oʻzinga dergakim, 
Men havoyini ne tong koʻrguzsalar bir-birgakim. 
Egma qoshi fikri andogʻ kim hilol etmish mani. 
Ey gulizorim, rahm ayla nigorim. 
6. Gʻazal matnidagi “zulf”, “poymol”, “ruxsor”, “hajr”, “ashk”, “ol”, “oshufta”, “lol”, “men 
havoyini”, “hilol”, “majnun”kabi soʻzlarga sharh beriladi. 
Dars soʻnggida oʻquvchilardan dars haqida fikrlari soʻralganda ular yakdillik bilan yaxshi 
taassurot olganliklarini ta’kidlashdi. 
Mazkur darsning yakuniy xulosalari Musiqa darslarini fanlararo aloqadorlikda tashkil etish 
oʻquvchilarni qiziqish va faolliklarini oshirishga keng imkoniyat yaratishini koʻrsatdi. Bu borada 
fanlararo aloqadorlikda oʻtkaziladigan darslarni oldindan rejalashtirish, unda fanlarning aloqadorlik 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI