Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
180 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
15) Maktabgacha ta’lim tashkilotlari hududida bolalarni mardlik, shijoat, qat’iyat, zukkolik, 
jasorat, go‘zallik, olijanoblik, mehr-shafqat, kitobxonlik namunalarini o‘zida aks ettirgan milliy 
siymolar, milliy ertaklar va multfilьm qahramonlari ko‘rinishlari va lavhalari ifodalangan tarbiyaviy 
ahamiyat kasb etuvchi haykalchalar majmualarini o‘rnatish. 
Respublikamizda maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari 
o‘zining dolzarbligi, ya’ni sohadagi muammolarning yechimiga qaratilganligi, uni amalga 
oshirishda aniq chora-tadbirlar belgilanganligi, belgilangan chora-tadbirlarni amalga oshirishda 
shaffoflikni ta’minlashga ustuvorlik berilganligi, maktabgacha ta’lim tizimiga qamrovni 
kengaytirishning turli shakllarini qo‘llab-quvvatlanilayotganligi, belgilangan chora-tadbirlarni o‘z 
vaqtida, sifatli va to‘laqonli boshqarish bo‘yicha vakolatli organlar faoliyatini baholash indikatorlari 
asosida olib borilishi Konsepsiyani amalga oshirishdan kutilayotgan natijaga erishishimizga asos 
bo‘ladi.
Alanilgan adabiyotlar: 
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish 
bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida» 2019 yil 3 maydagi PQ-4307-son qarori.  
2. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Uzluksiz ma’naviy tarbiya 
KONSEPSIYaSI”2019 yil 31 dekabrdagi 1059-son qarori. 
ҚАЗАҚ ТІЛ БІЛІМІНДЕ ІЛІК СЕПТІГІНІҢ МАҒЫНАЛЫҚ ӨЗГЕШІЛІГІ МЕН 
ҚЫЗМЕТТЕРІ 
Нурадилова А.Д.– магистрант талаба, Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти 
университети, Ўзбекистон, Тошкент. 
Аннотация: Мақолада қозоқ тилшунослигида қаратқич келишигининг ўзига 
хосхусусиятлари ва унинг синтактик функциялари баён қилинган. Тахлил қилинган 
мисоллор қозоқ баъдиий матнларидан ва Ибирой Олтинсорин асарларидан олинган. 
Аннотация: В статье рассматриваются семантические особенности дательный падеж в 
казахском языкознании и его синтаксические функции. Анализируемые примеры взяты из 
рассказов Ибрая Алтынсарина. 
Ключевые слова: грамматика, спряжение, падеж, родительный падеж, дательный 
падеж, винительный падеж, предложный падеж, скрытые падежи,определение. 
Annatation: The article discusses the semantic features of the dative case in Kazakh 
linguistics and its syntactic functions. The analyzed examples are taken from the stories of Ibrai 
Altynsarin.
Keywords: grammar, conjunctions, prepositions, leopard prepositions, prepositional 
prepositions, prepositional prepositions, prepositional prepositions, latent prepositions. 
Лингвистикада кез келген мағына, қатынас, байланыс көбінесе қосымша (жалғаулар) 
негізінде іске амалға асатындығы белгілі. Мұндай жағдаяттарды жалпы ауызекі сөйлеу 
тілінде де, күнделікті қарым-қатынаста да сөзіміздің әр түрлі мақсатта, сан-салалы ыңғайда 
қолданылатындығын байқауға болады.
Қазақ тіліндегі көптік, жіктік және тәуелдік жалғаулар қатарындағы септік 
жалғауларының сөйлемде сөз бен сөзді байланыстырудағы қызметі ерекше. Сөйлемдегі 
сөздердің түрленіп келуі осы септік тұлғаларына байланысты. Сөйлем ішіндегі сөздерді 
септік жалғауларынсыз қолдану мағынасыздыққа алып келетіні рас. Мысалы: Үнді 
жұртының бір адамы бір жақтан үйіне қайтып келсе, үйдің қасындағы ағаштың басына 
кептіруге іліп қойған еті жоқ. (Ы.Алтынсарин. Үнді.) 
Тіл білімінің дамуына өз үлесін қосқан ғалым Н.Оралбаева «Септік жалғаулары 
сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен жалғастырып, септестіріп тұр. Осындай қосымшаларды 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI