Результаты:
Каракалпакстан расположен на северо-западе
Узбекистана, занимает 166 600 км², его население составляет
1 872 033 человек. Каракалпакстан состоит из 16 административно
территориальных единиц, столицей является город Нукус. Почти
половина населения Каракалпакстана проживает в сельской
местности (49,8%). 33,5% (628074) населения составляют дети
и подростки. В Каракалпакстане по состоянию на 01.01.2019г.
насчитывается 10619 больных сахарным диабетом, что составляет
0,84% от взрослого населения, из них 617 больные сахарным
диабетом 1 типа (5,8%), 10 002 сахарным диабетом 2 типа (94,2%).
Количество больных детей с сахарным диабетом 1 типа составляет
145 человек, подростков 41, взрослые больные с сахарным диабетом
1 типа – 431 человек. По оценочным данным Международной
Федерации Диабета распространенность сахарного диабета
составляет 6,5%, в то время как официально зарегистрированное
число больных не достигает даже 1%.
Выводы:
Проблема
недодиагностирования
больных
СД характерна для Каракалпакстана, как и для всех регионов
Узбекистана, и конечно же это происходит за счёт больных СД 2
типа, которые годами могут ходить, и обратиться за помощью уже
при наличии осложнений, что в последствии оказывает серьёзное
медико-социальное влияние на развитие общества.
236
Международный научно- практический форум «Роль инвестиции и
иновации в развитии медицины и фармацевтики»
ҚАНДЛИ ДИАБЕТ КАСАЛЛИГИ ЎТКИР ВА
СУРУНКАЛИ КЕЧКИ АСОРАТЛАРИНИНГ ХАМДА УЛАР
НАТИЖАСИДАГИ ЎЛИМ ХОЛАТЛАРИНИНГ ТАХЛИЛИ
М.Х. Хамидов, М.Х. Ваккасов, Л.Э.
Боймирзаев, М.У. Кадирова,
Б.О. Давлатов, Н.М. Абдумажидова
(Вилоят эндокринология маркази, Наманган шахри)
Қандли диабетнинг 2 турида (ҚД2) сурункали томирли
асоратлар хамда умумий ўлим курсаткичларининг 60-65% ни
атеросклеротик шикастланишлар - ўткир миокард инфаркти, инсульт
хамда периферик қон-томирлар шикастланишларига тўғри келади.
ЖССТ маълумотларига кўра, ҚД2 да хар йили 17млн ўлим холатлари
қайд этилади, бу кўрсаткич 2020 йилга бориб 25млн.ни, унинг
ярмидан кўпроғини сурункали юрак ишемик касалликлари (СЮИК)
ташкил этиши тахмин қилинмоқда. Юрак қон-томир касалликлари
(ЮКТ) касалликларидан ўлим СНГ давлатлари ўртасида юқори
кўрсаткичларга эга бўлиб, Ғарбий Европа мамлакатларида Давлат
дастури бўйича маълум даволаш стандартлари йўлга қўйилганлиги
учун бу кўрсаткичлар сезиларли даражада камайганлиги
кузатилмоқда. Япон олими Гото маълумотларига кўра, ҚД билан
касалланганларнинг ўлим сабаблари ЮКТ касалликларидан - 41%
ни, инсультдан - 11,5%, бактериал инфекциядан - 19,5%, диабетик
нефропатиядан - 19,2%, диабетик кома - 4,5%, онкологик касалликлар
- 15,9% ва бошка касалликлар натижасида - 15,2% эканлигини
маълум қилади.
ҚД аникланган пайтдаёк диабетик ретинопатия - 20%
беморда қайд этилиб, 60% беморда кейинги 20 йил ичида кўрликка
сабаб бўлиши мумкин. Полинейропатиялар ҚД 2 турида 60-70%
беморларда кузатилади.
Олинган маълумотлар вилоят эндокринология диспансери
фаолияти, туман тиббиёт бирлашмалари эндокрин кабинетлари,
вилоятдаги барча туман ва шахар даволаш профилактика
муассасалари, шошилинч тез тибий ёрдам муасасалари, кардиологик,
хирургик ва бошка ихтисослаштирилган тизим маълумотлари хамда
касаллик тарихлари хамда бирламчи тизим хужжатлари асосида
ўрганиб чиқилди.
Жами 15747 нафар беморларнинг 13841 нафари (87,8%) ҚД
2тур, 1906 нафари (12,8%) ҚД 1 тур беморлар булиб, шулардан
30 нафари (0,19%) гипергликемик кома,41 нафари (0,26%) -
237
Международный научно- практический форум «Роль инвестиции и
иновации в развитии медицины и фармацевтики»
гипогликемик холатлар, 1083 нафари (6,9%) - СЮИК, шундан 110
нафари (0,69%) да – ўткир миокарди инфаркти, 74 нафар (0,46%) да
БМКАУБ - инсульт,973 нафари (6,1%) да диабетик нефропатиянинг
3-4 даражаси бўлиб, 16 нафар (0,1%) - гемодиализда, 70 нафар (0,44%)
беморда диабетик тўпиқ - гангрена холатлари кузатилиб шундан, 51
нафарида (0,32%) юқори ва қуйи ампутациялар бажарилган. 1901
нафар (12%) да диабетик ретинопатия кузатилиб, шундан 27 нафар
беморларга (0,17%) лазерли фотокоагуляция қўлланилган бўлиб, 16
нафар (0,1%) беморда диабетик кўрлик кузатилган.
Мавжуд Д хисобдаги 15747нафар кандли диабетли беморларга
нисбатан умумий ўлим 506 нафар (3,2%) ни ташкил этиб, шундан
кома холатлари сабабли 8 нафар(0,05%), юрак ишемик касалликлари
сабабли – 310 нафар (1,96%), нефропатия - буйрак етишмовчилиги
сабабли – 21 нафар (0,13%), бошқа сабаблар билан 167 нафар (1%)
ўлим холати қайд этилган.
Ўрганилган тиббий тахлиллар натижасида кўп холларда ҚД2
беморларда касаллик асоратларининг тараққий этиши ва уларнинг
оқибатида касаллик туфайли ногиронлик хамда ўлим сабаблари
- касалликнинг асоратланган босқичида кеч аникланганлиги,
гликемия хамда асоратлар хавф омилларининг коррекцияси мунтазам
бўлмаганлиги, касаллик асоратларининг даволаш жараёнлари
самарадорлигининг етарли бўлмаганлиги, айрим холларда
инсулинтерапиянинг интенсивлашган усулларини кеч қўлланиши,
беморларнинг яшаш тарзлари, коморбид касалликлар ва уларнинг
авж олиши, яширин хамда сурункали гипогликемия холатларини кеч
аниқланиши хамда уни ўз вактида бартараф этилмаслиги, бундан
ташқари бактериал инфекциялар ва бошка сабаблар аниқланди.
Тахлил натижаларига кўра 55-60% холларда ҚД касаллиги
фон касаллиги, 10-11% холларда асосий касаллик бўлиб, 18-20%
холларда хамрох касаллик сифатида беморларнинг ўлимига сабаб
бўлган. Бундан ташқари, ҚД афот этган беморларнинг 367 нафари
(72,5%) - 60 ёшдан юқори, 132 нафари (26,2%) - 40-60 ёшли,
касаллик туфайли 10 йилдан ортиқ “Д” хисобда бўлган беморлар - 7
нафар (1,38%) беморлар. Аксарият беморлар 40 ёшгача бўлиб, ўлим
сабабида бактериал инфекция, касаллик компенсациясида қатъий
риоя килиш, шифокор қабулига мунтазам учрамайдиган беморларга
тўғри келади.
Жами вафот этган беморларнинг бевосита ўлим сабаблари -
кома холатлари сабабли 8 нафар (1,58%), юрак ишемик касалликлари
сабабли - 310 нафар (61,2%), нефропатия - буйрак етишмовчилиги
сабабли – 21 нафар (4,15%), бош мия қон айланишини ўткир
238
Международный научно- практический форум «Роль инвестиции и
иновации в развитии медицины и фармацевтики»
бузилиши натижасида 56 нафар (11,0%), полиорган етишмовчилик
натижасида - 51 нафар (10%), сепсис натижасида - 21 нафар (4,1%),
ўпка артерияси тромбоэмболияси натижасида - 9 нафар (1,7%), 20
нафар беморлар (3,9%) - ўлими бошқа сабаблар натижасида содир
бўлганлиги аниқланди.
Хулоса
1. ҚД беморлар ўлимида юрак-қон томир тизими
шикастланишлари асосий ўринни эгаллайди, шунинг учун беморлар
даволанишида юрак-қон томирлар тизимига эътибор қаратиш жуда
хам мухим ўринни эгаллайди.
2. ҚД касаллигини барвақт аниқлаш, хавф омиллари мавжуд
беморларга янада эътиборни кучайтириш, хусусан, бирламчи
тизимда умумий амалиёт шифокорларига, ихтисослаштирилган
кардиологик, хирургик, шошилинч тез тиббий муассасалари
шифокорларига ҚД ўткир декомпенсацияси пайтида, диабет билан
кечган кучли коморбид холларда ургент холатларда ҚД билан
оғриган беморларга шошилинч хамда малакали тиббий ёрдам
кўрсата билиш кўникмаларини доимо кўрсата билиш зарур эканлиги
маълум бўлади.
3. ҚД касаллигининг давомийлиги, касалликни замонавий
даволаш усулларининг янада такомиллашиб бориш, ўз-ўзини
назорат қилиб бориши беморлар хаётини узоқ сақлаб қолиниши,
касалликнинг ўткир асоратлари эмас, балки кечки асоратлари
туфайли беморларда ўлим холатларининг пасайишига эришилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |