Сборник докладов республиканской научно-технической конференции значение информационно-коммуникационных


MA’LUMOTLARNI OPTIK ALOQA TARMOQLARIDA UZATISHDA



Download 7,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/267
Sana14.07.2022
Hajmi7,55 Mb.
#795134
TuriСборник
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   267
Bog'liq
Maqola

 
MA’LUMOTLARNI OPTIK ALOQA TARMOQLARIDA UZATISHDA 
XAVFSIZLIK MASALALARI 
N.A. Jabbarov (magistrant, Muxammad al-Xorazmiy nomidagi TATU) 
 
Ma’lumotlarni uzatish jarayoni muhokama etilganda ko’pincha xavfsizlik 
masalalari haqida unutib qo’yiladi. Lekin, real vaqt xizmatlarining ortishi bilan 
xavfsizlik masalalari yetarlicha muhim bo’lib qoldi. Bunda xavfsizlik uchta jihatlar 
- yaxlitlik, asliga to’g’rilik, shifrlanish bilan ifodalanadi. Misol uchun, ommaviy 
uzatish ma’lumotlarni yaxlitligi va asliga to’g’riligini, xususiy uzatish esa 
shifrlanishini talab qiladi. Buning uchun turli kriptografik sxemalarni qo’llash 
mumkin. 
Optik tarmoqlar Internetning asosini tashkil etadi va ushbu tarmoqlarning 
fizik pog’onaning ajralmas qismidir. Masalan, optik tarmoqning kanal sig‘imi 
yuqori pog’onadagi shifrlash jarayonlari uchun mavjud resurslarni aniqlaydi. 
Yuqori pog’onalarda xavfsizlik yondashuvi elektron qurilmalarni qayta ishlash 


345 
tezligi va optik tarmoqdagi imkoniyatlar bilan cheklangan. Bundan tashqari, optik 
tarmoq xavfsizligi butun aloqa tizimining xavfsizligiga ta'sir qiladi. 
Optik tarmoqlar xavfsizligini optik kriptografiya va steganografiya, optik 
kalitlarni taqsimlash, shu jumladan barcha optik signallarni qayta ishlash, tolaga 
asoslangan usullar bilan samarali himoya qilish mumkin [1]. 
Kriptografiya - bu ma'lumotlarni o'qish uchun mo'ljallangan shaxslarga 
ma'lum bir yo'nalishda saqlash va yuborish usuli. Ushbu ifoda ko'pincha aniq matn 
(oddiy matn) bilan shifrlash matni (shifr matni) bilan o'zaro bog'liq bo'lib, keyin 
yana parolni ochishga qodir. Kriptografiyaning har xil turi mavjud. Birinchi tur 
simmetrik kriptografiya bo'lib, unda har bir qabul qiluvchi va yuboruvchi bitta 
paroldan foydalanadi. Ikkinchi tur - assimetrik kalit, unda har bir qabul qiluvchi va 
yuboruvchi ikkita paroldan foydalanadi: faqat o'ziga tegishli parol va hamma 
biladigan umumiy parol. Ikki turdagi tizimlar 1-rasm va 2-rasmda ko'rsatilgan [2]. 
Ochiq matn
Simmetrik kalitli 
shifrlash
Shifrlangan 
matn
Simmetrik kalitli 
deshifrlash
Deshifr-
langan 
matn
Kalit
Kalit

Download 7,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   267




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish