Say d u lla m irzayev

Saflar oldida bo
7, 
mard bo
7, 
botir bo
7,
Do ‘stlarga hamohang jo ‘ra bo ‘I, jo ‘r bo ‘I...
G 'afur G'ulom she’rda o'g'lini bosqinchi yovga qarshi jangga 
jo 'natg an ota obrazini yorqin poetik bo'yoqlarda yaratgan.
189

---

Shoirning «Sog‘inish», «Sen yetim emassan» she’rlarida ham 
vatanparvar va mehribon otaning barkamol obrazi chizib berilgan. 
Bu asarlarda ota obrazi (lirik qahramon) xalqimizga xos milliy 
xislatlami o‘zida gavdalantiradi. Shoiming «Sog‘inish» she’ri bilan 
«Kuzatish» she’ri mazmun-mohiyat jihatidan bir-birini to‘ldiradi. 
Chunki «Kuzatish» she’rida otaning o ‘z o ‘g‘lini frontga jo ‘natishi 
bilan b o g ‘liq b o ‘lgan ruhiy h olati aks ettirilgan b o ‘lsa, 
«Sog‘inish»da ana shu otaning frontda jang qilayotgan o ‘g‘lini 
jon-dildan sog‘ingandagi kayfiyati, ichki kechinmalari tasvirlanadi.
G ‘afur G ‘ulom ning «M en yahudiy» sh e’rid a ham 
insonparvarlik va xalqlar do‘stligi shoir ijodiga xos uslubda — 
quyma misralarda kuylanadi. Gitlerchi fashistlaming kirdikorlari, 
yovuz qilmishlari ayovsiz fosh etiladi. She’r ikki qismdan iborat. 
Birinchi qismda shoir uzoq o ‘tmishdagi tarixiy voqealami eslaydi. 
Jahon madaniyati tarixini yaratishda yahudiylaming ulkan hissasi 
borligini obrazli tarzda k o ‘rsatib beradi. She’rning ikkinchi 
qismida esa fashistlaming irqiy «nazariya»sini qoralab, xalqlar 
o‘rtasidagi tenglik va do‘stlikni ulug'laydi.
G ‘afur G ‘ulomning «Suv va nur» balladasida esa urush 
davridagi umumxalq qurilishi — Farhod GES bunyod etilishi 
tasvirlanib, xalqning mehnat qahramonligi tarannum etilgan. 
G ‘alabaga ishonch tuyg‘ulari asarning umumiy ruhiga mahorat 
bilan singdirib yuborilgan. G ‘afur G'ulomning urush davrida 
yozilgan she’rlarida vatanparvarlik va insonparvarlik g‘oyalari 
g 'alab ag a ishonch tu yg ‘usi bilan uzviy birlikda nam oyon 
bo‘ladi. Shoir she’rlarining sarlavhalaridan («Bizning ko‘chada 
ham bayram b o ‘lajak», «Biz yengamiz» kabi) tortib barcha 
unsurlariga, qisqasi, asarlarning butun to ‘qimasiga ko‘tarinki 
ruh — g‘alabaga ishonch tuyg'usi singdirib yuborilgan. G ‘afur 
G ‘ulom urushning birinchi yilidayoq «Tong yaqin, tong yaqin, 
oppoq tong yaqin» deb yozganida misra mazmuniga chuqur 
ramziy m a’no berib, g‘alabani oppoq tongga o ‘xshatgan va 
uning yaqinligiga imon keltirgan edi.
Xullas, G ‘afur G ‘ulom urush davrida «po‘lat nayza kabi 
o ‘tkir, bukilmas» asarlar yozib, benazir «she’rlar soldatini 
sh a y lan tird i» . 
G ‘a fu r 
G ‘ulom ning 
h a rb iy
lirik asi 
adabiyotimizning bebaho yutug‘idir.
190

---

G ‘afu r G ‘ulom u ru sh d an keyingi yillard a zam onaviy 
mavzularda, ayniqsa, tinchlik va d o ‘stlik, ona Vatan, halol 
mehnat va mehnatkash inson haqida ko‘pgina badiiy go‘zal, 
sermazmun she’rlar yaratdi. G ‘afur G ‘ulom ning urushdan 
keyingi she’riyatida jahonda tinchlik uchun kurash mavzusi katta 
o ‘rin tutadi. Shoirning «Yashasin tinchlik», «Tinchlik ko‘klami», 
«Tinchlik nashidasi», «Bu — sening imzong», «Biz tinchlik 
istaymiz», «Tinchlik minbaridan», «Tinchlik ahdi» singari o‘tkir 
she’rlarida tinchlik uchun kurash mavzusi g'afurona uslubda, 
rang-barang shakllarda tasvirlangan. «Biz tinchlik istaymiz» 
she’rida tinchliksevar xalqlarning irodasi atom va vodorod 
bom balaridan ham kuchli ekanligi chuqur m antiq asosida 
ko‘rsatib berilgan.
G ‘afur G ‘ulomning «Sharaf qo'lyozmasi» (Ingliz lordining 
bizlarni qabila deb ataganiga javob) she’rida xalq tarixidan 
faxrlanish, o ‘zlik tuyg'usini himoya qilish ochiq sezilib turadi: