Savollarga javob bering! Qadimgi Sharq

Savollarga javob bering!
1.Qadimgi Sharqda qanday falsafiy ta’limotlar rivojlangan”

2.O‘rta asrlar Sharq falsafasining o’ziga xos hususiyatlari?

3. XIXasr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy Osiyoda shakllangan ilg‘or falsafiy, ijtimoiy–siyosiy fikrlar hususida ma’lumot bering

4. XX-XXI asr o‘zbek falsafasining yo’nalishlari

Javoblar

1Falsafaning vujudga kelishi eramizdan oldingi oltinchi asrga to‘g‘ri keladi Qadimgi sharq falsafasida esa Hindiston Xitoy Qadimgi Yunoniston kabi mamlakatlarning o‘rni beqiyos. Qadimgi sharqdagi ilk falsafiy talimotlar"hind "falsafasida mavjud edi Hindistonda falsafiy tafakkurning boshlanishi brahmanlar talimoti bilan o‘zaro bog‘liq qadimgi hind falsafiy falsafiy maktablari umumiy belgilar quyidagicha bo‘lgan: olam va shaxs o‘zaro bog‘langan falsafa insonning ichki olamiga yo‘naltirilishi kerak.

Keyingi falsafiy talimot bu hitoy falsafasidir. Xitoy falsafasi Shan va Chjou davrida shakllangan Uning manbalarini mifiologik dunyoqarashlar tashkil etgan. Keyinchalik esa bir qancha maktablar paydo bo‘la boshladi. Bular Konfutsiylik Daosistlar Legizm Naturfaylasuflar maktablaridir. Markaziy Osiyo sivilizatsiyasi o‘choqlaridan biri bo‘lib kelgan Buning yaqqol misoli sifatida biz O‘rxun Enasoy yodgorliklarini Turk mifiologiyasini Kultagin yodgorliklarini misol keltirishimiz mumkin 8 asrga kelib esa zardushtiylar dini vujudga kela boshladi Bunda esa diniy-falsafiy qarashlari yuqori o‘rinda turar edi

2 O‘rta asrlarda sharq falsafasi yuqori cho‘qqiga chiqa boshladi 8-9asrlarda sharq davlatlari arab halifaligi tarkibiga kira boshladi 13 asr boshlarida bir qancha davlatlar arab halifaligiga qarashli edi. Diniy falsafiy dunyoqarashlar o‘zgara boshladi Bunga bir qancha olimlar o‘z hissalarini qo‘shishgan Masalan Abu Rayhon Beruniy Ibn Sino Termiziy Buxoriy Sharq falsafasida sufizim falsafasi ham muhim rol o‘ynadi.

3 XX asr falsafasi o‘rta osiyoda kam qamrab olingan davr falsafasi hisoblanadi tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra sovet davrida falsafa bo‘lmagan u davrda intelektual hayot o‘lgan va uzoq muddatga qotib qolgan biroq bu noto‘g‘ri. XX asr boshlarida boshlangan jadidchilik harakatlari"jamiyatni marifat orqali yangilash" g‘oyasini ilgari surganlar Falsafaning fidoyilari yangi qaror topgan siyosiy tizimda yashash va juda ko‘p sinovlardan o‘tishi kerak edi edi 1922-yil falsafa fani o‘quv mashg‘ulotlari tarkibiga kiritilgani falsafani rivojlanishida dastlabki qadamlardan edi 1960 yilda falsafa kafedrasi tashkil etilgan va u yerda 45 ga yaqin professorlar mavjud edi

4 o‘zbek falsafasda i bir qancha yo‘nalishlar mavjud edi bular ontologiya falsafasi tabiat falsafasi fan bilash falsafasi kabilar edi Falsafa jamiyatining tuzilishi esa bunga turtki bo‘la oldi