|
No’anaviy uqitish metodlari.
Ta’lim metodlari muayyan pedagogik jarayondan ko‘zda tutilgan
maqsadlarga erishish uchun bajarish lozim b‘lgan vazifalarii amalga oshirishda
qo‘llaniladigan turli-tuman ish usullari va shakllarini o‘z ichiga oladi.
Metod – (grekcha “metodos” so‘zidan olingan bo‘lib, yo‘l, ahloq usuli
ma’nolarini anglatadi). Tabiat va ijtimoiy hayot hodisalarini bilish, tadqiq qilish
usuli. Faoliyat, harakatning yo‘li, usuli yoki qiyofasi, shakli, ko‘rinishi.
Ta’lim metodi - o‘qituvchining o‘quvchilar bilan muntazam qo‘llaydigan,
o‘quvchilarga o‘z aqliy qobiliyatlarini va qiziqishlarini rivojlantirish, bilim va
ko‘nikmalarni egallash hamda ulardan amalda foydalanish imkonini beruvchi ish
usuli. Belgilangan ta’lim berish maqsadiga erishish bo‘yicha ta’lim beruvchi va
ta’lim oluvchilar o‘zaro faoliyatini tashkil qilishning tartibga solingan usullari
majmuasidir.
Metodika - biror ishni maqsadga muvofiq o‘tkazish metodlari, usullari,
yo‘llari majmuasi. U alohida metodikalardan tashkil topadi. Pedagogika fani
sohasida ma‘lum o‘quv fanini o‘qitish hamda tarbiyaviy ishlar qonuniyatlarini
tadqiq qiladi. Masalan, tillar metodikasi, arifmetika metodikasi va shu kabilar
Usul - biror narsa, hodisa, jarayonni o‘rganish yoki amalga oshirish tartibi.
Uslub - biror narsa, hodisa, jarayonni o‘rganish yoki amalga oshirish uchun
qo‘llash lozim bo‘lgan usullar majmuasi.
Texnologiya ta’limida o‘qitish metodlari quyidagicha:
An’anaviy metodlar
Ta’limning og‘zaki metodlari qatoriga hikoya, suhbat, ma’ruza kabilar
kiradi.
Hikoya. Mazkur metod o‘quv materialini ta’lim oluvchilarga savollar
bermasdan, uzluksiz hikoya qilib berishni ko‘zda tutadi.
Ma’ruza. Og‘zaki ta’lim metodlaridan biri sifatida ma’ruza hikoyadan ko‘ra
kattaroq hajmli, mantiqan murakkab tuzilish, obraz, isbot va umumlashmalarga ega
o‘quv materialini bayon qilishni ko‘zda tutadi. Hikoyadan farqli ravishda ma’ruza,
odatda mashg‘ulotning barcha vaqtini qamrab oladi.
Suhbat. Suhbat metodi o‘qituvchining ta’lim oluvchilar bilan so‘zlashuvi,
fikr almashinuvini ifodalaydi. Suhbat ta’lim oluvchilarni dalillar tizimi, yangi
tushuncha yoki qonuniyatni o‘zlashtirishga turtki beruvchi, puxta o‘ylangan
savollar ketma-ketligi asosida tashkil etiladi.
Ta’limning ko‘rgazmali metodlari
Ta’limning ko‘rgazmali metodlari o‘zida muhim didaktik talabni aks
ettiruvchi usullar majmuasini ifodalaydi. Hozirgi davrda zamonaviy didaktika
ko‘rgazmali vositalarni qo‘llashning eng yuqori ta’limiy, tarbiyaviy hamda shaxs
sifatlarini rivojlantiruvchi variantlarini qo‘llashni talab qilmoqda. U pedagoglarni
ko‘rgazmali vositalarni qo‘llash barobarida ta‘lim oluvchilarning asbtrakt
tafakkurini ham rivojlantirishga yo‘naltiradi.
Ko‘rgazmali ta’lim metodining xususiyati uning hamma vaqt ma‘lum
darajadagi og‘zaki metodlar bilan omuxta shaklda berilishidir.
Ta’limning amaliy metodlari
Amaliy ta’lim metodlari ta’lim oluvchilar faoliyatining juda keng jabhalarini
qamrab oladi. Amaliy ta‘lim metodlaridan foydalanishda quyidagi usullar keng
qo‘llaniladi: masalaning qo‘yilishi, uning bajarilishini rejalashtirish, tezkor
rag‘batlantirish, yo‘llanma berish va nazorat qilish, yo‘l qo‘yilgan kamchiliklar
sabablarini aniqlash, ta’lim maqsadiga to‘la erishishni ta’minlash uchun tegishli
tuzatishlar kiritib borish.
Amaliy ta’lim metodlari og‘zaki hamda ko‘rgazmali metodlar bilan
birgalikda qo‘llaniladi, chunki har qanday mashg‘ulotlar avvalida albatta
yo‘riqnoma berilishi shart. Og‘zaki tushuntirish va namunalarni namoyish qilish,
shuningdek bajarilgan ish tahlili butun mashg‘ulot davomida ham davom ettiriladi.
Muammoli metod
Muammoli ta’lim deyilganda, o‘qituvchi rahbarligida muammoli vaziyat
yuzaga keltirilib, mazkur muammo o‘quvchi-talabalarning faol mustaqil faoliyati
natijasida bilim, ko‘nikma va malakalarni ijodiy o‘zlashtirish va aqliy faoliyatni
rivojlantirishga imkon beradigan ta’lim jarayonini tashkil etish nazarda tutiladi.
Shuningdek, muammoli o‘qitishning mohiyatini o‘qituvchi tomonidan o‘quvchitalabalarning o‘quv ishlarida muammoli vaziyatni vujudga keltirish va o‘quv
vazifalarini, muammolarini va savollarini hal qilish orqali yangi bilimlarni
o‘zlashtirish bo‘yicha ularning bilish faoliyatini boshqarish tashkil etadi. Bu esa
bilimlarni o‘zlashtirishning ilmiy-tadqiqot usulini yuzaga keltiradi
.
Do'stlaringiz bilan baham: |
