Saralash algoritmlashning to’rt asosiy yo’nalishlaridan biri hisoblanadi. Saralash deb,berilgan obyektlar ketma-ketligini ma’lum mantiqiy tartibda qayta joylashtirishga aytiladi

Selection sort g’oyasi juda ham oddiy: har qadamda arrayning saralanmagan qismidagi eng kichik (yoki eng katta) elementni topib saralangan qism oxiriga qo’shib ketish.Yuqorida aytganimizdek arrayda ikkita qism saralanmagan va saralangan qism bo’ladi. Algoritm boshida array butunligicha saralanmagan qismda bo’ladi va algoritm oxirida esa saralangan qismga o’tadi.Array boshidan yurib chiqamiz.Har bir qadamda saralanmagan qismdagi eng kichik elementni topib uni saralanmagan qism boshidagi element bilan almashtiramiz.Saralangan qismni ko’rsatkichini bittaga oshiramiz.Oxirgi element avtomatik tarzda o’z joyida bo’lib qoladi.Bu jarayonni vizual qanday bo’lishini ham ko’rishingiz mumkin:


Insertion sort (Joylab saralash) ham tartibsiz array elementlarini saralash uchun mo’ljallangan. Uning ishlash prinsipi (g’oyasi) huddi qo’ldagi kartani saralashga o’xshab ketadi. Ya’ni tartibsiz turgan kartalar ichidan birini olasiz va uni o’zi turishi kerak bo’lgan joyga joylashtirib qo’yasiz. (Yuqoridagi rasmga qarang)

Insertion sort ham shunday ishlaydi. Algoritm oldin array boshidagi ikkita elementni saralab oladida qolgan elementlarni shularga qarab o’z o’rniga joylashtirib ketaveradi. (Ulardan oldiga, ularning orasiga yoki ulardan keyinga). Har bir element huddi shu tartibda o’z o’rnini topib boraveradi.Algoritm qanday ishlashini quyidagi animatsiya orqali ham ko’rishingiz mumkin:

Algoritm qadamlari:
1.Array boshidagi ikkita element solishtirib, saralab olinadi.
2.Qolgan elementlar bitta bitta qarab chiqiladi. (Tashqi iteratsiya)
3.Har bir element ichki takrorlanish orqali o’z joyiga joylashtirib boriladi. Bu yerda array chegaralaridan o’tib ketib qolmaslikka e’tibor berish kerak.
4. Tashqi takrorlanish tugashi bilan array ham saralangan bo’ladi.
Tez saralash(quicksort) algoritmi - Charlz Xoar tomonidan yaratilgan mashxur saralash algoritmidir. Ushbu algoritm n ta elementdan iborat massivni eng uzogʻi bilan O(n2) vaqtda saralaydi. Biroq algoritm bajarilish tezligining matematik kutilmasi O(n log n) ga teng va u boshqa shunday tezlikda bajariluvchi algoritmlardan tezroq ishlaydi. Ishlash printsipi massivda ixtiyoriy tayanch element tanlaymiz.Keyin undan kichik yoki teng elementlarni uning chap tomoniga, katta elementlarni oʻng tomoniga oʻtkazamiz.1-2-chi qadamlarni tayanch elementning oʻng va chap tomonlaridagi elementlar uchun qoʻllaymiz.Algorimning 2 qadami turlicha boʻlib uning bir nechta realizatsiyalari mavjud. Ayni shu 2 qadamda elementlarni joylashtirish algoritmi tufayli algoritm saralash algoritmlari ichida eng tez ishlaydiganlaridan biridir.

Merge Sort bu saralanmagan arrayni taqqoslashga asoslangan holda saralovchi algoritm bo'lib, uning ishlash prinsipida to'liq bo'lib tashla va hukmronlik qil g'oyasini uchratish mumkin. Demak, merge sort asosiy ikkita qismdan iborat.Berilgan arrayni rekursiv holda teng ikkita qismlarga bo'lib chiqish. Bu qadam, qism arraylar uzunligi 1 ga (yoki undan kichik) teng bo'lib qolguncha davom etadi.Hosil bo'lgan arraylarni qaytib birlashtirib chiqish va bir vaqtni o'zida hosil bo'luvchi array saralangan bo'lishini ta'minlash.