Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Emulsium ad usum internum
.
Emulsiyalar - dispers faza va dispersion muxitdan tashqil topgan mikrogeterogen sistema 
bo‘lib, bir-birida juda kam yoki mutlako erimaydigan suyuqliklar aralashmasiga aytiladi. 
Emulsiyalar dagal disperslangan (tomchilarning diametri 1 dan 50 mkm gacha) yoki mayda 
disperslangan (zarrachalar diametri 0,1 mkm) sistemadir. Amaliyotda ko‘prok qo‘llaniladigan 
emulsiyalar suv bilan yog‘ aralashmasidan tayyorlanadi. Bunda ―yog‖ shartli tushuncha bo‘lib, 
bu faza yog‘simon moddalardan va mineral yog‘lardan hamda kimyoviy jixatdan esa na yog‘lar 
va na mineral yog‘lar bilan xech bir umumiylikka ega bo‘lmasligi mumkin (xloroform, benzol va

---

shunga o‘xshash polyar bo‘lmagan suyuqliklardan hosil bo‘lishi mumkin). SHunga o‘xshash 
suyuqliklar emulsiyalarning ikki turini hosil qiladi (1.4.-jadval):
9.-jadval
Faza
Dispersion
Emulsiyalarning turi va nomi
Muxit
yog‘
suv
Moyning suvdagi emulsiyasi (m/s)- emulsiyaning
birinchi turi yoki to‘g‘ri emulsiya
suv
yog‘
- suvning moydagi emulsiyasi (s/m) – emulsiyasining
ikkinchi turi yoki teskari emulsiyalar
Emulsiya turlari quyidagi usullar bilan aniqlanadi:
Parafinli plastinka usuli: yupka qilib parafin surtilgan shisha plastinkaga bir tomchi 
emulsiya tomizganda tomchi parafinga shimilib ketsa, s/m emulsiyasi ekanligi ma‘lum bo‘ladi, 
agarda shimilib ketmasa, m/s emulsiyasi bo‘ladi.
Suyultirish usuli: moyning suvdagi emulsiyasiga oz miqdorda suv qo‘shib 
suyultirilganda aralashsa — m/s emulsiyasi, moy bilan aralashsa — s/m emulsiyasi bo‘ladi.
Bo‘yash usuli: bunda dispersion muxit bo‘yok bilan bo‘yaladi. Bir tomchi aniqlovchi 
emulsiyaning ustiga suvda eriydigan bo‘yok kukunidan, masalan, metilen ko‘ki kukuni solib 
mikroskopda ko‘rilsa agarda moyning suvdagi emulsiyasi bo‘lsa dispersion muhit havo rangga 
bo‘yalib, bo‘yalmagan yog‘ tomchilari shar shaklida ko‘rinadi, aksincha suvning moydagi 
emulsiyasi bo‘lsa, dispersion muxit bo‘yalmagan bo‘lib, tomchi ustida xavo rang kukun ko‘rinib 
turadi.