Saponinlarning gemolitik ko’rsatkich (indeks)ini aniqlash Saponinlarning ko’pirish sonini (ko’rsatkichini) aniqlash manchjuriya araliyasining ildizi

Saponinlarning ko’pirish sonini (ko’rsatkichini) aniqlash
Ko’pirish soni (ko’rsatkichi) deb, diametri 16 mm li probirkada 15 sekund davomida qattiq chayqatilganda 1 sm balandlikda turg’un ko’pik hosil qiladigan saponinlarning eng kichik miqdoriga aytiladi. Aniqlash usuli. 1 yoki 2g maydalangan mahsulotni kolbaga solib, unga natriy xloridning 0,9 % li issiq eritmasidan 100 ml qo’shiladi. Songra kolbani vertical holdagi shisha naychasi (havo sovitgichi) bilan birlashtirilib, qaynab turgan suv hammomi ustida 30 daqiqa qizdiriladi. Kolbadagi suyuqlik (saponinlar ajratmasi) sovigandan so’ng fil’trlanadi. Diametri 16 mm li 10 probirka (yoki cilindr) olib, 1 probirkaga 1 ml, 2 ga 2 ml, … 10 probirkaga 10 ml fil’tratdan solinadi va probirkalardagi suyuqlikning hajmi 10 ml ga yetguniga qadar (ya’ni 1 probirkaga 9 ml, 2 probirkaga 8 ml, … 9 probirkaga 1ml) natriy xloridning 0,9% li eritmasidan qo’shiladi. Probirkadagi suyuqlik 15 sekund davomida qattiq chayqatiladi va 15 minutdan so’ng turg’un ko’pikning balandligi 1 sm bo’lgan probirkani topib, undagi saponinlarning ko’pirish ko’rsatkichi (X) quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi;
bunda a-tahlilga olingan mahsulot og’irligi; b-turg’un ko’pikning balandligi 1 sm bo’lgan probirkadagi saponinlar ajratmasining ml miqdori.
MANCHJURIYA ARALIYASINING ILDIZI – RADICES ARALIAE MANDSHURICAE
O’simlikning nomi. Baland (Manchjuriya) araliya – Aralia elata (Miq.) Seem. (Aralia mandshurica Rupr. et Maxim.);
Oilasi: Araliyadoshlar – Araliaceae.
Araliya bo’yi 5 m ga yеtadigan daraxt. Tanasi tikanlar bilan qoplangan. Bargi yirik, 1 m gacha bo’ladi, 2 - 3 marta patsimon murakkab barg. Har qaysi bargi 3 - 4 juft birinchi tartibdagi bo’laklardan, ular o’z navbatida 5 - 11 ta bargchadan tashkil topgan. Bargchasi tuxumsimon, o’tkir uchli, tuksiz, tishsimon qirrali. Bargning umumiy bandi siyrak tikanlar bilan qoplangan.
Gullari murakkab ro’vakka to’plangan. Gulkosachasi 5 ta, uch tishli bargchalardan, gultojisi sariq - oq rangli, tuxumsimon 5 ta, otaligi 5 ta, onaligi 5 xonali.Mеvasi - sharsimon, ko’k - qora rangli, 5 ta danakli xo’l mеva.
Iyul - avgustda gullaydi, mеvasi oktyabrda pishadi.