Santexnika Kanalizatsiya Uskunalar Binolar Quvurlar

Frazeologik iboralar va birikmalar: farqlovchi xususiyatlar

Tarkibida faqat bitta analitik tur (frazeologik birikmalar) ajralib turadigan Viktor Vinogradov tasnifi asta-sekin Nikolay Shanskiy tomonidan to'ldirildi. Idiomalar va birikmalarni farqlash juda oson edi (ularning tuzilishidagi farq tufayli). Ammo Shanskiyning yangi birligi - ibora ("bo'rilardan qo'rqish - o'rmonga bormang") kombinatsiyalardan ajratish qiyinroq edi.
Ammo, agar siz savolga chuqurroq kirsangiz, frazeologik birikmalarning ma'nosiga asoslangan aniq farqni ko'rishingiz mumkin. Demak, iboralar mustaqil semantikaga to'liq ega bo'lgan mutlaqo erkin so'zlardan iborat ("hammasi oltin emas - nima porlaydi"). Biroq, ular oddiy iboralar va jumlalardan farq qiladi, chunki ular yangi usulda birlashtirilmagan, ammo tayyor shaklda qo'llaniladigan turg'un iboralar bo'lib, shablon sifatida ishlatiladi: "turp xren shirinroq emas" (Ukraina versiyasi "turp horseradish emas" solod").
Frazeologik birikmalar ("kesishga bosh bermoq" - "kesishga qo'l bermoq") har doim o'z tarkibida asossiz ma'noga ega bo'lgan bir nechta so'zlarga ega, iboralarning barcha tarkibiy qismlari esa semantik jihatdan mutlaqo mustaqildir ("Odam - bu eshitiladi" mag'rur"). Darvoqe, ularning bu xususiyati ayrim tilshunos olimlarda iboralarning frazeologik birliklarga tegishli ekanligiga shubha uyg‘otadi.

Qaysi so`z birikmasi frazeologik ibora emas

Frazeologizmlar, leksik nuqtai nazardan, o‘ziga xos hodisa: bir tomondan, so‘z birikmalariga xos bo‘lgan barcha xususiyatlarni o‘zida mujassam etgan bo‘lsa-da, ayni paytda o‘z xossalariga ko‘ra so‘zlarga yaqinroqdir. Ushbu xususiyatlarni bilgan holda, barqaror frazeologik birikmalar, birliklar, birikmalar yoki iboralarni oddiy iboralardan ajratishni osongina o'rganish mumkin.

• 
  Frazeologizmlar ham so‘z birikmalari kabi bir-biriga bog‘langan bir necha leksemalardan iborat bo‘ladi, lekin ko‘pincha ularning ma’nosi tarkibiy qismlarining ma’nolari yig‘indisidan tashqariga chiqa olmaydi. Masalan: "boshingizni yo'qoting" (oqilona fikrlashni to'xtating) va "hamyoningizni yo'qoting". Frazeologizmni tashkil etuvchi so'zlar eng ko'p ishlatiladi majoziy ma'noda.
  
• 
  Og'iz orqali ishlatilganda va yozish iboralar tarkibi har safar yangidan tuziladi. Ammo birliklar va birikmalar doimo tugallangan shaklda takrorlanadi (bu ularni nutq klişelari bilan bog'laydi). Bu masalada so'zlarning frazeologik birikmasi va frazeologik ifoda ba'zan chalkashtirib yuboradi. Masalan: "boshingni osib qo'yish" (qayg'uli bo'lish), garchi u frazeologik birlik bo'lsa-da, uning har bir tarkibiy qismi oddiy iboralarda erkin namoyon bo'ladi: "palto osish" va "boshingizni pastga tushirish".
  
• 
  Frazeologik aylanma (uning tarkibiy qismlarining ma'nosining yaxlitligi tufayli) ko'p hollarda sinonim so'z bilan xavfsiz almashtirilishi mumkin, bu ibora bilan amalga oshirilmaydi. Masalan: "Melpomene xizmatkori" iborasini osonlikcha oddiy "rassom" yoki "aktyor" so'ziga o'zgartirish mumkin.
  
• 
  Frazeologizmlar hech qachon nom vazifasini bajarmaydi. Masalan, "O'lik dengiz" gidronimi va "o'lik fasl" (mashhur bo'lmagan fasl), "o'lik vaznda yotgan" (foydalanilmayotgan yuk) frazeologik birikmalari.