Sanoat texnologiyasi

Kotton Eme - fransuz fizigi, ilmiy ishlari magnetizm, optika, mag- nitooptika, atom

fizikasiga Magnit nisbatan yorug’lik maydonga ikkilanma yilda

bag’ishlangan. maydonga tik holda tarqa-lishida o'rna-tilgan sinishni 1907 A. Muton

hamkorligida ochdi (Kot-
e
ton-Muton Magnit
ffekti). maydon
xarakteristikasini o’lchash uchun kuchli elektromagnit qurilmasini yaratdi. 1923 yilda segnetotuzi kristallida past chastotali akustik to’l-qinlarning ta’sirini o’rga-nish natijasida akustik to’lqinlarni qabul qiluvchi qurilma va pyezoelektrik nurlantirgichni yashashga muvaffaq bo’ldi. Anomal dispersiyani, dixroizmni, Zeeman effektini chuqur o’rgandi, anomal optik aktivlik hodisasini ochdi.


KOTTON - MUTON EFFEKTI.
Magnit maydonida chiziqli nurning ikkiga ajralib sinishi Kotton - Muton effekti deyiladi. Bunda yorug'lik magnit maydoniga perpendikulyar tarqaladi. Bu hodisa birinchi bo'lib kolloid eritmalarda J.Kerr tomonidan 1901 yilda, keyin esa chuqurroq E.Kotton va A.Muton tomonidan 1907 yilda tadqiq etilgan. Kristallarda esa V.Fogma bu effektni kuzatgan.
Kotton - Muton effektida jismdan o'tgan chiziqli qutblangan yorug'lik dastalari kayd kilinadi. Bunda yoruglik qutblanish tekisligi 45⁰ burchak ostida maydon yo'nalishi bo'yicha tarqalgan.
Magnit maydon ta'sirida boshlanish izotop muhit optik bir o'qli nurga aylanadi. Ularning sindirish ko'rsatgichlari n₀ va n_e (oddiy va noan'anaviy).
Natijaviy muhitdan o'tuvchi yorug'lik to'lqinining elektr maydon kuchlanganlik vektorining ortogonal komponentalari har xil fazaviy siljishlarga va muhitdan chiqishda elliptik qutblangan yorug'lik hosil qilinadi, elliptiklik darajasi fazalar ayirmasi orqali aniqlanadi.
Fazalar ayirmasining belgisi berladgan magnit maydon yo'nalishiga bog'liq emas. Vaholanki keltirilgan ikkiga ajralib sinishning ta'siri faqatgina maydon kuchsizligining butun darajalari orqali aniqlanishi lozim.
l n_e n₀ / c l H²
to'lqin yugurish yo'lining uzunligi .
l - jismdagi yoruglik o'tgan yul.
vakuumdagi to'lqin uzunligi.
c - Kotton -Muton doimiysi


Kotton - Muton doimiysi muhitning tabiatiga, nurlanishning to'lqin uzunligiga va temperaturaga bog'liq.

Kotton -Muton effekti boshqa magnitooptik hodisalar bilan uzviy bog'liqdir, ayniqsa chiziqli magnit dixroizm effekti bilan, qaysikim induksiyalangan magnit maydonda ikki chiziqli qutblangan yutilish koeffitsientlarini ajratish uchun:
^{K K}_e ^K₀ ^.
Kotton -Muton effektini chiziqli anizotropiyada muhitning sindirish ko'rsatgichi komplektligi uchun alohida effekt sifatida kuzatish mumkin.
n (ne n₀ ) i(Ke Ko) n i K
Bunda chiziqli ikkiga ajratib sinish va dixroizm spektrlarini tavsivlovchi funksiyalar bir-biri bilan dispersion sabablarga bog'liq.
Kotton -Muton effekti kattaligi ko'pincha kichik qiymat bo'lgani uchun keng qamrovda qo'llanilmaydi.
Lekin Kotton-Muton effekti kristallarda qo'llaniladi. Chunki magnit tartiblangan kristallarda Kotton-Muton effekti tashqi magnit maydon bilan funksional bog'liq. Kristall panjaradagi magnitlanganlik esa juda ham kichik qiymatlarni qabul qiladi. Masalan uSe
ferromagnit kristalda magnit chiziqli ikkiga ajralib sinish ko'rsatgichi
^{n 1,5 10} 2 _{qiymatni oladi.}