Sanoat texnologiyasi

4.3. Interferometrlar


Yorug’likning inteferensiya hodisasiga asoslanib, bo’lib, bularga interformetrlar deyiladi.
Bu interformetrlar yordamida ilmiy izlanish

optik qurollar yasalgan

uchun zarur bo’lgan

monoxramatik yorug’liklarni olish, sindirish ko’rsatkichi noma’lum bo’lgan

muhitning ushbu qiymatini aniqlash, yorug’lik to’lqin uzunligi darajasida bo’lgan masofalarni aniqlash, metall qotishmalarning, ularning sirt silig’lik darajasini aniqlash va boshqa masofalar aniqlanadi.
Bu interformetrlardan biri Maykelson intermormetri. Yorug’lik manbai S dan nur A yarim yaltiroq plastinkaga tushadi va uning sirtidan qaytib 3 ₁ yaltiroq
ko’zgudan qaytadi va yarim plastinkadan o’tib ¹ nurni hosil qiladi. A yarim
yaltiroq plastinkadan o’tgan 2 nur B plastinkadan o’tib 3₂ ko’zgudan qaytadi va A plastinkaning sirtidan qaytib ² nurni hosil qiladi. B nurlar ekranda interferension manzarani vujudga keltiradi. Agar 1 nur yo’liga sindirish ko’rsatkichi noma’lum bo’lgan modda qo’yilsa, interferensioon manzaradagi tasmalarning siljishi vujudga keladi.
Agar siljish kattaligi m₀ bo’lsa, bu vaqtda sindirish ko’rsatkichi noma’lum bo’lgan modaning n_x qiymati quyidagicha topiladi:
_m0 ⁽ⁿx ⁿ0 ^{) l}

bu yerda: n₀ – ma’lum bo’lgan moddaning sindirish ko’rsatkichi, λ - tushayotgan yorug’likning to’lqin uzunligi, l – sindirish ko’rsatkichi noma’lum bo’lgan modda solingan idish kengligi. 4.4-rasmda Maykelson interformetri yordamida 3₁ yoki 3₂ ko’zgularini siljitishda interferension manzara holatining o’zgarishiga qarab masofa aniqlanadi.
Linik interformetri yordamida metall va metall qotishmalar sirtining silliqlik darajasini aniqlash imkoniyati mavjud bo’ladi.
Fabri - Pero intorformetri yordamida monoxromatik yorug’liklar olinadi.

4.3-rasm. Maykelson interferometrida interferensiyani kuzatish



4.4-rasm. Fabri – Pero
interferometrida interferensiyani
kuzatish