Sanoat tarmoqlarining hududiy joylashishi va rivojlanishiga tabiiy omillarning ta’siri

Asosiy ishlab chiqarish kuchlari bo‘lgan odamlar sanoatni rivojlantirish va joylashtirish uchun eng muhim shartlardan biri hisoblanadi. Tabiiy resurslami o‘zlashtirish, sanoat korxonalarining normal faoliyat yuritishi uchun tegishli ishlab chiqarish qobiliyatiga (mehnat resurslariga) ega bo‘lgan mehnatga layoqatli kishilaming ma’lum soni talab qilinadi. Mintaqa aholisining kamligi, zarur mineral xomashyo resurslarining mavjud emasligi, tabiiy resurslami o‘zlashtirish va sanoatni rivojlantirish juda qiyin kechadi yoki imkonsiz boiadi.

2.1. Sanoat tarmoqlarining hududiy joylashuvida aholining tutgan o’rni

Hududlaming tabiiy resurslari teng bo‘lgan sharoitlarda aholi zich joylashgan hududlar muvaffaqiyatliroq rivojlanmoqda.Sanoatning ayrim sohalari turli darajadagi mehnat intensivligi bilan ajralib turadi, ya’ni ishlab chiqarish birligiga har xil miqdorda mehnat talab etiladi. Natijada, mehnat bilan kam ta’minlangan hududlarda (misol uchun, Navoiy viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasi) kam mehnat talab qiladigan ishlab chiqarishning katta imkoniyatlari va rivojlanish istiqbollari mavjud.

2.2 Iqtisodiy rayon va sanoatni hududiy tashkil qilinishida infratuzilmaning roli

Katta sanoat korxonalarining faoliyati barcha turdagi tovarlar: xomashyo, yonilg‘i, yordamchi materiallar, asbob-uskunalar, qurilish materiallari va tayyor mahsulotlaming katta hajmlarini tashishni talab qiladi. Bu transport vositalariga yuqori talablar qo‘yadi va transporting ishlab chiqarishni rivojlantirish hamda joylashtirishga bo‘lgan ta’siri ortadi.Transport turli sanoat tarmoqlarining joylashishiga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatadi. Masalan, qora metallurgiya, tsement, g'isht va boshqa sanoat tarmoqlarida transport xarajatlarining ulushi iste'molchigacha bo'lgan mahsulot tannarxining 35-50% ni tashkil qiladi, transport hal qiluvchi ahamiyatga ega. Ushbu tarmoqlarni hududiy tashkil etishning iqtisodiy samaradorligini oshirishda transport xarajatlarini kamaytirish imkoniyati muhim rol o'ynaydi.