Саноат тармоқлари ва уларнинг ривожланиши

Машинасозлик саноати - халқ хўжалиги учун машина ва механизмлар, жиҳозлар, агрегат ва аппаратлар, асбоб ускуналар, маданий-маиший моллар, шунингдек, мудофаа аҳамиятига эга бўлган маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи оғир саноат тармоқлари мажмуи. Машинасозлик саноати бутун халқ хўжалигини техника билан таъминлашда моддий асос ҳисобланади. Фан- техника тараққиѐти, халқнинг моддий-маданий фаровонлиги ва мамалакат қуввати машинасозлик саноати тараққиѐтига боғлиқ. Унинг аҳамияти, энг аввало, ҳозирги фан-техника ютуқларини ишлаб чиқаришга ва инсонлар ҳаѐтининг барча соҳаларига жорий этиш асосида қўл меҳнатини машина меҳнатига айлантириш, машинани машина билан яратиш, тежамкорликни таъминлаш, енгиллаштириш ва меҳнатнинг мазмуни ва харектирини ўзгартиришдан иборат. Машинасозлик саноати маҳсулот сифатини яхшилаш, ишлаб чиқаришнинг самарадорлигини юқори даражага кўтаришга имконият яратади. Машинасозлик саноатининг асосий вазифаси миллий иқтисоднинг барча соҳаларини юқори унум билан ишлайдиган меҳнат қуроллари яъни меҳнат воситалари билан таъминлашдан иборат. Улар турли тармоқлар ва корхоналарда тайѐрланади. Ҳозирги кунда машинасозлик саноатининг 15 тармоғи мавжуд бўлиб, улар тасарруфида 100 дан ортиқ йирик корхоналар фаолият кўрсатмоқда. Мустақиллик йилларида машинасозлик саноати корхоналари томонидан ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотларнинг турлари кескин ўзгарди. Уни қуйидаги жадвалда келтирилган рақамлардан кўриш мумкин (9 - жадвал). Машинасозлик саноати таркибида металл ишлаш соҳаси ҳам мавжуд бўлиб, бу соҳа ўз навбатида, металл буюмлар тайѐрлаш, металл кострукциялар ҳамда машина ва асбоб-ускуналар ремонти тармоқларидан иборат. Бундай фаолият билан 2,5 мингдан ортиқ корхоналар шуғулланади. Ўзбекистон машинасозлигига автомобилсозлик, самолѐтсозлик, тракторсозлик ва қишлоқ хўжалик машинасозлиги, электро-техникасозлик ва моторсозлик, асбобсозлик ва кабелсозлик каби йирик тармоқлар киради. Машинасозлик ишлаб чиқарадиган маҳсулотлар ҳажми, асосий ишлаб чиқариш фондларининг қиймати ва ходимларини сони жиҳатидан Ўзбекистон саноат тармоқлари орасида юқори ўринларда туради. Бу ҳолатни 10-жадвалда келтирилган маълумотлардан кўриш мумкин.