Sanoat sohalari texnologiyasi

 

---

126 
Homuza o’lchamlari 
Homuza hosil qilish mexanizmi yordamida tanda iplari o’rta holatdan ko’tariladi va 
ma'lum qismi pastga tushiriladi. (10.7-rasm.) Natijada siniq chiziq hosil bo’ladi. Homuzani 
chegarasi bir tomondan lamel, tanda kuzatgichi bilan chegaralanadi. 
Homuza gula yordamida ko’tarilgan iplarni eng yuqorigi va pastga tushirilgan nuqtalarini 
chegaralaydi, shu nuqtalar orasidagi masofani homuza balandligi h
x
deyiladi. 
10.7 –rasm. Homuza va homuza o’lchamlari 
To’qima qirg’og’idan to lamelgacha bo’lgan masofa homuza uzunligi L va homuza 
uzunligini oldingi qismi l
1
va
orqa qismi l
2 
deyiladi. Homuzaning burchaklari α va 
𝛽
harflari 
bilan belgilanadi. Homuzaning o’lchamlari to’qimaning to’quv dastgohida hosil bo’lishiga, 
iplarning uzilishiga va iplarning fizik – mexanik xususiyatlarini saqlab qolishga axamiyati 
kattadir. Tanda to’qish davrida tanda ipidagi taranglikning qiymatini ko’payishi homuza 
o’lchamlariga ayniqsa h
x 
o’lchamiga bog’liqdir.
Homuza shakllari. 
1.To’liq homuza; 
10.8 a) –rasm. To’liq homuza chizmasi. 
2.To’liqmas yuqori homuza; 
10.8 b) –rasm. To’liqmas yuqori homuza chizmasi 
3.To’liqmas pastki homuza. 
10.8 v) –rasm. To’liqmas pastki homuza chizmasi 
Homuza turlari. 
1.Ravon homuza; 2. Noravon homuza; 3.Aralash homuza. 

---

127 
a) Ravon homuza 
b). Noravon homuza 
) Aralash homuza 
10.9–rasm. Homuza turlari chizmasi.. 
Homuza hosil qilish mexanizmlari. 
Homuza hosil qilish mexanizmlari to'quv dastgohida quyidagi ikki vazifani bajaradi: 
-tanda iplarini ko'tarib-tushirish yo'li bilan homuza hosil qilish; 
-homuza 
hosil 
qilish 
davriga 
mos 
ravishda 
shodalarni 
ma'lum 
tartibda 
ko'tarib-tushirish yo'li bilan tanda va arqoq iplarini o'rilishini hosil qilish. 
Homuza hosil qilish mexanizmlari uch guruxga bo'linadi (8.6-rasm). 
10.10-rasm. Homuza hosil qilish mexanizmlarining turlari. 
1. 
Kulachokli 
homuza 
hosil 
qilish 
mexanizmlari. 
O'rilish 
rapportlari 
kichik 
R
arq
=8-12, 
R
tanda
=8-12 
(shodalar 
soni 
n
sh
=12) 
bo'lgan 
to'qimalar 
ishlab 
chiqarishda ishlatiladi. 
2. Shoda ko'tarish karetkalari. O'rilish rapporti Rarq=6400 tagacha, Rtanda=12-28 
tagacha 
(shodalar 
soni 
n
sh
=28) 
(ba'zilarida 
33-48 
tagacha) 
bo'lgan 
to'qimalar 
ishlab chiqarish uchun qo'llaniladi. 
3. 
Jakkard mashinalari. Yirik naqshli o'rilish rapporti cheksiz (Rarq=5000 tagacha va undan 
yuqori), 
Rtanda=100-2000 
tagacha 
va 
undan 
yuqori 
bo'lgan 
(3200, 
6144 va x.k.z) to'qimalar ishlab chiqarishda ishlatiladi. 
Shuningdek homuza hosil qilish mexanizmlari