Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

Marketingni rejalashtirish.

Marketingni rejelashtirish uchun zarur bo’lgan hujjatlar.

1. 
   Marketing to’g’risidagi asosiy tushunchalar.
   

Marketing so’zining unlab ta’riflari mavjuddir. Keng ma’noda marketingga menejmentning falsafasi deb qarash ham umkin, unga muvofiq, iste’mlchilarning talablarini samrali qondirish orqali tashkilotning muvaffaqiyatini ta’minlaydi.

Alohida korxona darajasida marketing – bu, ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilarning manfaatlarini qondirish va mahsulotni ishlab chiqarish va sotishga qaratilgan sistemadir. Ushbu vazifani quyidagi vositasida amalga oshiradi:

1. 
   Ishlab chiqarish mahsulotni assortimenti va hajmini rejalashtirish;
   
2. 
   Mahsulot narxini belgilash;
   
3. 
   Tanlangan bozorlar o’rtasida mahsulotlarni taqsimlash va ularni sotilishini rag’batlantirish.
   

Marketingning asosiy ideologlaridan biri Piter Druker so’ziga ko’ra, marketingning maqsadi - sotish hajmini ko’paytirish, iste’molchining shunday bilish va tushinish kerakki, tovar yoki xizmat haridorga shunchalik to’g’ri kelsinki, ularning o’zlarini o’zlari sotilsin.

Ushbu ta’riflarni to’la tushinib yetish uchun quyidagi tushunchalarni eslatib o’tish kerak: ehtiyoj, talab, mahsulot, qiymat, sifat, bitishuv va bozor. Marketingda bu tushunchalar o’ziga xos ma’noga egadir.

Inson hayoti uchun muxim bo’lmagan mahsulot, masalan, choy shamasini ushlab qoladigan elakchani sotish uchun samarali reklama zarur bo’lsa, insonning birlamchi ehtiyojlar: ovqatlanish, kiyim-kechak, issiq va xavfsizlik va x.k. kishi yashaydigan muxit, madaniyatga va insonn xarakteriga bog’liq bo’lgan ehtiyojning bir shaklidir. SHartli ravishda misol qiladigan bo’lsak, qorni ochganda o’zbek nonni, ukrain salani, kongolik esa banan yeyishni xoxlaydi.

Sotib olish imkoniyati bilan mustaxkamlangan xoxish talabga aylanadi. Ehtiyoj, xoxish va talabni o’rganish marketing strategiyasini yaratishning asosi hisoblanadi.

Marketing nuqtai nazaridan mahsulot – iste’molchining xoxishini qondiradigan va bozorda taklif qilinayotgan barcha ngarsalar kiradi. Mahsulotga moddiy ob’ektlar, xizmatlar, insonlar, tashkilotlar va g’oyalarni kiritish mumkin.

Inson o’z ehtiyojlarini ayriboshlash yo’li bilan qondirishga qaror qilganida marketing boshlanadi. Qiymatlar bilan ayriboshlash bitim deb ataladi.

Marketingning vazifalaridan biri – bitimlarni rag’batlantirish hisoblanadi, lekin hozirgi kunda bitimdan maksimal foyda olishda, barqaror asosda iste’molchi va ishlab chiqaruvchi o’rtasida sherikchilik faoliyatini yo’lga solishga harakat qilmoqda.

Marketing «bozor» tushunchasi bilan o’zviy alohida bo’ladi, bunda bozor so’zi ko’plab ma’noga ega. Atamaning birlamchi ma’nosi, sotuvchi va oluvchi tovarlarni ayriboshlaydigan joy hisoblanadi.

V. Dal lugatida – «bozor – bu shahar va kishloklarda, ochiq joylarda, ma’lum belgilangan kunlarda sotuvchi va iste’molchilarning ozik – ovqat va boshqa narsalarni sotish va sotib olish uchun yig’iladigan maydon» deb ta’rif berilgan.

Keyingi davrga kelib bozor talqini: bozor – konkret tovar yoki xizmatni sotuvchi (ta’minotchi ) va haridor(talabgor)larni bir joyga yiguvchi mexanizmdir.

2.