Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

Masala №1
Kompaniya tomonidan oddiy aksiyalar va bir xil (A tip) tipdagi imtiyozli aksiyalar joylashtirilgan. Imtiyozli aksiyalar egalariga sof foydaning 10% dividend sifatida beriladi. Kompaniya yangi tipdagi (B tip) imtiyozli aksiyalarni ochiq yo‘l bilan emissiya qilishni nazarda tutmoqda.


Savollar:

1. 
   Aksiyaarni sotib olish huquqi buyicha qanday me’yorlar mavjud?
   

1. 
   Ushbu holatda qaysi aksiyadorlar imtiyozli aksiyalarni sotib olishi mumkin?
   

a) oddiy aksiya egalari;
b)A tipdagi imtiyozli aksiya egalari va A tipdagi imtiyozli aksiya egalari.
v) hech kim sotib olalmaydi.
3.Agarda B tipdagi imtiyozli aksiyalar oddiy aksiyalarga almashish xususiyatiga ega bulsa, qaysi aksiyadorlar va nima uchun aksiyalarni sotib olish huquqiga ega buladi?
a)oddiy aksiya egalari;
b) A tipdagi imtiyozli aksiyalar egalari;
v)oddiy aksiya egalari va A tipdagi imtiyozli aksiyalar egalari;
g)hech qaysi aksiyadorlar sotib olish huquqiga ega emas..
Masala №2.
Aksiyadorlik jamiyatda 98 ta aksiyador mavjud. Jamiyat aktivlarini balans qiymati
3 600 000 dollar. Kompaniya 1 900 000 dollarlik mulkini sotishni mo‘ljallagan. A aksiyador 12% aksiyalarga ega va u ushbu shartnomaga ijobiy ovoz bergan.


Savollari:

1. 
   Aksiyadorlar o‘zlariga tegishli aksiyalarni jamiyatdan qayta sotib olishni talab qilishi mumkinmi va boshqa qanday masalani hal qilish yo‘llari mavjud?
   
2. 
   A aksioner unga tegishli bulgan aksiyalarni sotib olishni talab qilishi mumkinmi?
   
3. 
   Agarda Aksioner A da aksiyalarni sotib olish huquqi mavjud bulsa, qanday qilib u aksiyalarnini sotib olshni amalga oshirishi mumkin?
   

_mini-keyslar


MINI KEYS 1
Ochiq aksiyadorlik jamiyatning aksiyadorlik kapi talini ko‘tarishga doir uning tarkibi qo‘yidagicha edi: jamiyatda 100 aksioner, ular 1000 aksiyalar egasi hisoblanadi. A aksiyador 260 ta aksiya ya’ni ustav kapitalning 26%iga, B aksiyador 530 ta aksiya ya’ni ustav kapitalning 53%iga, V aksiyador 110 aksiya, ya’ni ustav kapitalning 11%iga, qolgan 97 aksiyadorlar 100ta aksiyaga , ya’ni ustav kapitalining 10%iga egadir.
Jamiyat S strategik investorni jalb qilmoqchi, kompaniyaning 25% aksiyasiga ega bulib, ma’lum qarorlarini cheklab quymoqchi. Jamiyat 350ta aksiya chiqaradi va ularni yopiq yo‘l bilan joylashtiradi. Ushbu aksiyalarni S investor sotib oladi.
Muhokama uchun savollar:

1. 
   Aksiyador jamiyatning ustav kapitali o‘sgandan so‘ng o‘zgargan tarkibi qanday buladi? (jamiyatning har bir aksiyasi egalarini va minoritar aksiyadorlari ulushini foizda kursating)?
   
2. 
   Ustav kapitalidagi o‘zgarishlar aksiyadorlar huquqiga qanday qildi? ( har bir aksiyadorning va minoritar aksiyadorlar guruhining holatini ta’riflang)?
   

MINI KEYS 2
Kompaniyada 100 aksiyador mavjud. A Aksiyador 10 % oddiy aksiyalarining egasi va u kompaniyadan navbatdan tashqari aksiyadorlar yig‘ilishini o‘tkazishni talab qilmoqda. Uning asosiy talabi direktorlar kengashi faoliyatini tuxtatish va yangisini saylashdir.
Savollar:

1. 
   A aksiyador Direktorlar kengashiga a’zolarni tavsiya etish huquqiga egami?
   
2. 
   Boshqa aksiyadorlar Direktorlar kengashiga a’zolarni tavsiya etish huquqiga egami?
   
3. 
   Sizning takliflaringiz qanday?
   

1. Biznes-holat
Aksiyadorlik jamiyatlari direktorlar kengashi qo‘mitalari


Direktorlar kengashi samarali ishlashiga sharoit yaratish uchun direktorlar qo‘mitasi shakllandi, unda direktor kengashida kuriladigan masalalarning echimi bo‘yicha tavsiya va takliflar beriladi (masalan korporatsiya Korporativ kodeks buyicha).
Kompaniyaning korporativ xulq atvorni baholash natijasida “Kamolot” reyting agentligi xulosada «Foton» korporatsiyasining ushbu holatini qo‘yidagicha baholadi: «Direktorlar kengashi qo‘mitasining mavjud emasligi, ayniqsa, audit qo‘mitasini tashkil etilmaganligi salbiy holat deb baholanadi.
Ushbu xulosadan kelib chiqqan holda kompaniyada direktorlar kengashi tomonidan direktorlar qo‘mitasi tashkil etishga qaror qilindi.
“Auditorlik qo‘mitasini shakllantirish haqidagi” yo‘riqnomani ishlab chiqish vazifasini taftish komissiyasiga topshirildi. Jamiyat ustavida ham, “Direktorlar kengashi haqida”gi yo‘riqnomada ham direktorlar qo‘mitasini shakllantirish masalasi kurib o‘tilmagan. “Foton” aksiyadorlik jamiyatining direktorlar kengashi a’zolari soni 7 tani tashkil etadi.


Savollar:

1. 
   Aksiyadorlik jamiyati direktorlar kengashi direktorlar qo‘mitasini shakllantirish uchun qanday harakat qilishi kerak?
   

1. 
   Direktorlar kengashining direktorlar qo‘mitasini shakllantirish buyicha qabul qilgan qarori tug‘ri va notug‘riligini muhokama qiling.
   

2. BIZNES-holat
Aksiyadorlik jamiyat bosh direktori vazifasini to‘xtatish jarayoni


Aksiyadorlar yig‘ilish umumiy qonun buyicha, agarda ijroiya organini shaklantirish direktorlar kengashi vazifasiga kirmasa, unda hohlagan hoatda bosh direktorning faoliyatini tuxtash haqida qaror qabul qilindi deylik.
“Foton” ochiq aksiyadorlik jamiyati 1 oktyabr kuni aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida bosh direktor Isaev V.A.ning vakolatini to‘xtatshish haqida qaror qabul qildi va ushbu lavozimga Kudratova K.M.ni tayinladi.
5 oktyabr kuni ovoz berish va sanoq komissiyasi natijalariga asosan bayonnoma tuzildi va imzolandi.SHu kunning o‘zida Kudratova K.M.ga xizmat xonasi, texnik vositalar va o‘z vazifasini bajarish uchun kerakli dastgohlar berildi.
8 oktyabr kuni Kudratova K.M. bilan mehnat shartnomasi tuzildi va uni bosh direktr lavozimiga biriktirish buyrug‘i 10 oktyabr kuni imzolandi.


Savollar:

1. 
   Qaysi muddatdan boshlab Kudratova K.M hujjatlarga imzo quyish, buyruq chiqarish, shartnoma tuzish vakolati berildi, Isaev V.A. qaysi muddatda o‘z vakolatini yuqotdi?
   
2. 
   Agarda direktorlar kengashi raisi Kudratova K.M. ning mehnat shartnomasini imzolamasa, qanday huquqiy holatlar yuzaga keladi?
   

3. Kudratova K.M.ning ishga kirishi va Isaev V.A.ning ishdan ketishi buyicha buyruqlarni kim imzolaydi?
1.«Mikond» AJ i/ch hajmi 400mln.so‘m, keyingi yilda rejalashtirilayotgan ich hajmi 480 mln.so‘m. Qo‘yidagi buxgalteriya balansi mavjud:

Aktiv	Summa mln.so‘m	Passiv	Summa mln.so‘m
Asosiy vositalar	40	Ustav kapital	40
Xom ashyo	60	Rezerv fond	10
Hisob raqamda	20	Maxsus fond	4
		O‘zoq muddatli kreditlar	26
		Qisqa muddatli kreditlar	40
Jami	120	Jami	120

Qo‘shimcha moliyalashtirishga ehtiyojni aniqlang (agarda taqsimlanmagan foydani har xil fondlarga yo‘naltirgan bo‘lsak). Dividend hajmi 40%, i/ch hajmi 4,3%/
Echimi

Aktiv	Summa mln.so‘m	hisobi	Keyingi yil uchun prognoz balans mln.so‘m
Asosiy vositalar	40
Xom ashyo	60
Hisob raqamda	20
Jami	120

Passiv	Summa mln.so‘m	hisobi	Keyingi yil uchun prognoz balans mln.so‘m
Ustav kapital	40
Rezerv fond	10
Maxsus fond	4
O‘zoq muddatli kreditlar	26
Qisqa muddatli kreditlar	40
Jami	120

1. 
   Kapitalizatsiyalangan foyda o‘sishini (KFO‘) aniqlang mln.so‘m
   

KFO‘ = FMxRSD (1-DM)

FM-foyda marjasi
RSD-rejal.sotish darajasi
DM-dividend me’yori
2. Kapitalizatsiyalangan foydani aniqlang mln.so‘m

3. Qo‘shimcha moliyalashtirish ehtiyojini aniqlang