Sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish

4.Talabalarning ishlab chiqarish amaliyoti, iqtisodiy bilim yurtlarida uni tashkil etish xususiyatlari

Amaliyot – ta‘lim shakllaridan yana biri bo’lib, unda talaba oliy o’quv yurtida olgan nazariy bilimlarini bevosita amaliyotga tadbiq etadi. Bu jarayonda amaliyotchiga amaliyot davomida oliy o’quv yurtidan ilmiy rahbarlar tayyorlanadi. Amaliyot talaba uchun kelajak ish faoliyatida ilk qadami bo’lib, shu amaliyot davomida talaba oliy o’quv yurtida olgan bilimlarini qanchalik amaliyotga qo’llay olishini o’z nuqtai nazaridan ham baholaydi va bu orqali unda kelajagini tasavvur qilishga imkon yaraladi.

Dastlabki kasb mahoratiga ega bo'lmasdan kasbni egallash mumkin emas. Asosiy kasb-hunar ta'limi dasturlari talabalari bunday ko'nikmalarni o'quv va ishlab chiqarish amaliyotida egallaydilar. Talabalar uchun amaliyotni tashkil qilishni qaysi me'yoriy hujjatlar tartibga soladi, o'quv muassasasi qanday xarajatlarni qoplaydi, ularni buxgalteriyada qanday aks ettiradi - biz ushbu maqolada ko'rib chiqamiz.

Ta'lim to'g'risidagi qonunda berilgan ta'rifga ko'ra, amaliyot - bu kelajakdagi kasbiy faoliyat bilan bog'liq ishlarning ayrim turlarini bajarish jarayonida amaliy ko'nikmalar va malakalarni shakllantirish, mustahkamlash, rivojlantirishga qaratilgan ta'lim faoliyatining turi (moddaning 24-bandi).

Amaliyot asosiy kasbiy ta'lim dasturlarida nazarda tutilgan ("Ta'lim to'g'risida" gi Qonunning 13-moddasi 6-bandi). Bunday amaliyotni tashkil etish ta'lim muassasasiga mas'ul bo'lishi kerak. Bu muassasaning o'zida ham, shartnomalar asosida ham - ta'lim dasturiga mos keladigan profil bo'yicha faoliyatni amalga oshiradigan tashkilotlarda sodir bo'lishi mumkin.

Ta'lim amaliyoti talabalarning ko'nikmalarini rivojlantirishga, dastlabki amaliy tajribalarni olishga qaratilgan va tanlangan mutaxassislik bo'yicha umumiy va kasbiy vakolatlarni keyingi rivojlantirish uchun kasbiy faoliyatning asosiy turlari uchun amalga oshiriladi (6-band). Nizom N 291).

O'z navbatida, ochiq kodli dasturiy ta'minotdagi sanoat amaliyoti ikki bosqichni o'z ichiga oladi:

- mutaxassislik profiliga muvofiq amaliyot;

- diplom oldi amaliyoti.

Mutaxassislik profiliga muvofiq amaliyot talabada umumiy va kasbiy vakolatlarni rivojlantirishga, amaliy tajriba orttirishga qaratilgan va o'rta maktab o'quvchilari uchun federal davlat ta'lim standartida nazarda tutilgan kasbiy faoliyat turlarining har biri uchun professional modullar doirasida amalga oshiriladi.

Diplom oldi amaliyoti talabaning dastlabki amaliy tajribasini chuqurlashtirish, umumiy va kasbiy vakolatlarni rivojlantirish, uning mustaqil ishlashga tayyorligini tekshirish, shuningdek turli tashkiliy-huquqiy shakllardagi tashkilotlarda yakuniy malakaviy ishlarni bajarishga tayyorgarlik ko'rishga qaratilgan. Diplom oldi amaliyoti mutaxassislik profilidagi o'quv amaliyoti va amaliyotini o'zlashtirgandan so'ng doimiy ravishda amalga oshiriladi.

291-sonli Nizomning 9-bandiga binoan o'quv amaliyoti o'quv, o'quv-ishlab chiqarish ustaxonalarida, laboratoriyalarda, o'quv va tajriba xo'jaliklarida, o'quv maydonchalarida, amaliyot bazalarida va ta'lim tashkilotining boshqa tarkibiy bo'linmalarida yoki boshqa tashkilotlarda maxsus ravishda amalga oshiriladi. tegishli muassasa o'quv dasturi bo'yicha faoliyatni amalga oshiruvchi ushbu muassasa va ushbu tashkilot o'rtasida tuzilgan shartnomalar asosida jihozlangan binolar. Ta'lim amaliyoti ishlab chiqarish ta'limi ustalari va (yoki) kasbiy tsikl fanlari o'qituvchilari tomonidan amalga oshiriladi.

Ishlab chiqarish amaliyoti tashkilotlarda ta'lim muassasasi va tashkilot o'rtasida tuzilgan shartnomalar asosida amalga oshiriladi. Bunday amaliyot davomida talabalar bo'sh ish o'rinlariga qabul qilinishi mumkin, agar ish amaliyot dasturi talablariga javob bersa (291-sonli Nizomning 11-bandi).

O'quv mashg'ulotlarini mehnat faoliyati bilan birlashtirgan talabalar, agar ular olib boradigan kasbiy faoliyat amaliyot maqsadlariga mos keladigan bo'lsa, ish joyidagi tashkilotda o'quv va ishlab chiqarish amaliyotini o'tash huquqiga ega (291-sonli Nizomning 17-bandi).

291-sonli Nizomning 19-bandiga binoan mutaxassislik (kasb) va diplom oldi amaliyoti bo'yicha amaliyotni tashkil etish va boshqarish ta'lim muassasasidan va tashkilotdan amaliyot rahbarlari tomonidan amalga oshiriladi.

Ta'lim amaliyoti bir necha bosqichlarni o'z ichiga olishi mumkin: boshlang'ich kasbiy ko'nikmalarni olish, tanishish va hk. Sanoat amaliyoti, qoida tariqasida, o'qitish profiliga muvofiq amaliyotni (texnologik, ijrochi, laborant va boshqalar), tadqiqot, ilmiy-pedagogik va oldingi bosqichlarni o'z ichiga oladi. -diplom amaliyoti. Asosiy ta'lim dasturining bir qismi sifatida diplom oldi amaliyoti mashg'ulotning yakuniy bosqichi bo'lib, talabalar nazariy va amaliy mashg'ulotlar dasturini o'zlashtirgandan so'ng amalga oshiriladi.

Amaliyot shartlari oliy o'quv yurti tomonidan talabalarning nazariy tayyorgarligini, institut va tashkilotlarning o'quv-ishlab chiqarish bazasi imkoniyatlarini hisobga olgan holda va o'quv rejasi va yillik taqvimiy o'quv jadvaliga muvofiq belgilanadi (12-band).

Ta'lim va ishlab chiqarish amaliyoti doimiy tsiklda ham, nazariy mashg'ulotlar bilan amaliyot mazmuni o'rtasidagi bog'liqlikni ta'minlash sharti bilan kunlar (haftalar) bo'yicha nazariy tadqiqotlar bilan almashinib amalga oshirilishi mumkin.

Ta'kidlash joizki, tashkilotlarda amaliyot o'tash paytida talabalarning ish kunining davomiyligi mehnat qonunchiligi normalariga muvofiq bo'lishi kerak.

Talabalar ish joylarida tinglovchi sifatida amaliyotga qabul qilingan paytdan boshlab ular mehnatni muhofaza qilish qoidalari va tashkilotda amaldagi ichki qoidalarga bo'ysunadilar.

Amaliyot oxirida talabalar kafedra mudiri tomonidan tayinlangan komissiyaga tabaqalashtirilgan kreditlar (ma'ruzalar himoya qilish) olib boradilar. Ishlab chiqarish amaliyoti natijalari kafedra, fakultet kengashlari va BNTU yig'ilishlarida, ilmiy-uslubiy konferentsiyalarda muhokama qilinishi kerak.

Amaliyot oxirida har bir talaba bajarilgan ish to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga olgan hisobot tuzadi. Hisobot uchun materiallarni yig'ish, qayta ishlash, tizimlashtirish va tayyorlash butun amaliyot davomida amalga oshiriladi. Hisobotni to'ldirish uchun talaba amaliyot oxirida 2-3 kun ajratiladi. Tayyor hisobot bog'lab qo'yiladi, talaba tomonidan imzolanadi, korxona va universitetdan amaliyot rahbari tomonidan imzolanadi va korxona muhri bilan muhrlanadi.

Hisobotda quyidagilar bo'lishi kerak:

• 
  Sarlavha sahifasi
  
• 
  Kirish
  
• 
  Asosiy qism
  
• 
  Shaxsiy topshiriq
  
• 
  Adabiyotlar ro'yxati
  

Hisobotda kerakli rasmlar mavjud: diagrammalar, chizmalar, fotosuratlar eskizlari va boshqalar. Barcha rasmlar chizmalar deb nomlanadi. Hisobot davomida raqamlar ketma-ket arab raqamlari bilan raqamlangan. Shakl raqami bo'limning raqamidan va raqamning seriya raqamidan iborat bo'lishi kerak, nuqta bilan ajratilgan, masalan: "2.3-rasm" (ikkinchi bo'lim, uchinchi rasm). Raqamlar ularga ma'ruza matnida ko'rsatilgandan so'ng darhol joylashtirilishi kerak. Har bir rasmda taglavha bor.

Raqamli materiallar jadvallarda hisobotga joylashtirilgan. Har bir jadvalda sarlavha bo'lishi kerak. Jadval matnda birinchi marta eslatilganidan keyin joylashtirilgan. Hisobotda jadvallar arab raqamlari bilan raqamlangan, yozuv stolning chap tomonida joylashgan.

Adabiyotlar ro'yxati ishlatilgan barcha manbalarni o'z ichiga oladi. Manbalar ma'ruza matnida havolalar paydo bo'lishi tartibida joylashtirilishi kerak. Kitob haqidagi ma'lumotlar quyidagi ketma-ketlikda bo'lishi kerak: muallifning familiyasi va bosh harflari, kitobning nomi, nashr etilgan joyi, nashriyoti va nashr etilgan yili, sahifalardagi hajmi. Agar uchta yoki undan ortiq muallif bo'lsa, ularning dastlabki uchtasining familiyalari va bosh harflarini va "va boshqalar" so'zini ko'rsatishga ruxsat beriladi. Maqoladan, davriy nashrdan olingan ma'lumotlar quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak: muallifning familiyasi va bosh harflari, maqola nomi, jurnalning nomi, seriyaning nomi (agar mavjud bo'lsa), chiqarilgan yili, hajmi, soni jurnal, maqola joylashtirilgan sahifalar.

Ixtiro to'g'risidagi ma'lumot quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak: muallif, ixtironing nomi, ariza berilgan sanasi va raqami, ixtironing tavsifi nashr qilingan nashr. Ixtironing tavsifi nashr etilgan nashr to'g'risidagi ma'lumotlarda nashrning nomi, chiqarilgan yili va raqami, muallif ixtirosi yoki patenti berilgan davlat ko'rsatilishi kerak.

Ilovalar uning keyingi sahifalarida hisobotning davomi sifatida tuziladi. Har bir dastur yangi sahifadan boshlanadi, yuqori o'ng burchakda ular "Ilova" so'zini yozadilar.

Oliy maktabda o’quv jarayoni mustaqil ta‘limni tashkil etilishini ham ko’zda tutadi. Talabalarning mustaqil taxsili ularning o’z bilimlarini kengaytirish va chuqurlashtirish, mavjud malaka va ko’nikmalarni takomillashtirish hamda ularning yangilarini o’zlashtirishga bo’lgan initilishi sifatida qaraladi.

Mustaqil ta‘limning vazifalari: shaxsning intellektual imkoniyatlarini yangilash, ularning g’oyaviy-nazariy saviyasini oshirish, kasbiy mahorati va madaniyatini takomillashtirish.

Mustaqil ta‘limning asosiy maqsadi talabalarni ijodiy izlanishga, o’z ustida ishlashga hamda ularning shaxsiy va kasbiy sifatlarini o’stirishdir. Mustaqil ta‘lim buyicha mashg’ulotlarning izchilligini va maqsadga muvofiqligini ta‘minlash maqsadida uning rejasi tuziladi

Umuman olganda barcha oliy maktablarda ta‘lim berishning tashkiliy shakllari amal qilar ekan, ularga bir qator talablar qo’yiladi.