Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

Kommunikatsion jarayon – ikki va undan ortiq kishilar o’rtasida informatsiya (axborot) almashuvidir.
Asosiy maqsadi – o’zaro muloqot jarayonida uzatilayotgan axborotning mazmun va mohiyati to’g’ri talqin qilinishiga erishish.
Elementlari:
* axborot uzatuvchi (jo’natuvchi, yuboruvchi) – g’oyalarni jamlovchi yoki tegishli axborotlarni to’plab kommunikativ tarmoqlar bo’yicha ularni uzatuvchi shaxs;
* ma’lumot – ramziy ifodalar vositasida kodlashtirilgan ma’lumot(xabar);
* aloqa kanali – axborotni uzatish vositasi;
* axborotni qabul qiluvchi – uzatilayotgan axborotga bevosita daxldor shaxs. Ushbu axborotda mazkur kimsaga tegishli ia’lumot ifodalangan bo’lib, u odam axborotni qabul qilgach, uni ma’lum tarzda sharhlaydi va faoliyati uchun zarur ma’lumotlarga ega bo’ladi
Kommunikatsion jarayon bosqichlari:
* axborot uzatish uchun zarur aloqa kanalini tanlash va kodlashtirish. Axborot uzatuvchi kimsa so’zlar, ohanglar va imo-ishora vositasida faoliyat uchun muhim ma’lumotlarni ramziy shaklda kodlashtirishi lozim. Shu zaylda kodlashtirilgan turli xil g’oyalar axborotga aylanadi. Axborotlarni og’zaki va yozma tarzda ifodalash mumkin, zamonaviy axborot uzatish vositalari (kompyuter, elektron pochta, videotasma, videokonferensiya va h.k.) yordamida ma’lumot yetkazish keng tarqalgan aloqa kanallari hisoblanadi. Ko’pincha, axborot uzatishning samarali yakunlanishini istalsa, bir vaqtning o’zida ikki yoki undan ortiq aloqa kanalidan foydalaniladi;
* ma’lumotlarni uzatish;
* kodlashtirilgan axborotni sharhlash – ramziy tarzda ifodalanib, uzatilayotgan ma’lumotlarni ularni qabul qiluvchi shaxs tomonidan o’zlashtirilishi (talqin etilishi).
Kommunikatsion jarayonlarning kechishi bilan bog’liq o’ziga xos holatlar.
Muloqot jarayonida muqobil aloqaning o’rnatilishi:
* ushbu xolat ro’y bersa, axborot uzatuvchi va uni qabul qiluvchi shaxslar navbati bilan o’rin almashadilar. Bunda kommunikatsion jarayonning ilk bosqichida axborotni qabul qiluvchi shaxs o’z rolini o’zgartirib, yuborilgan ma’lumotni qanday o’zlashtirgani haqidagi tegishli axborotni muqobil aloqa kanali orqali yuboradi;
* muqobil aloqaning mavjudligi tashkiliy boshqaruvchilikka oid axborotning samarali almashinuviga jiddiy yordam beradi;
* o’zaro axborot almashish jarayoni bir oz sustroq kechsada, aloqa kanali bo’ylab uzatilayotgan ma’lumotlarni tomonlar to’g’ri talqin etishiga qulay sharoit yaratiladi;
* qayta aloqa o’rnatilishi oqibatida axborot almashinuvi ancha samarali kechib, oradagi to’siqlar bartaraf etiladi.