Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti



Download 2,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/72
Sana18.02.2022
Hajmi2,37 Mb.
#455037
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   72
Bog'liq
2 5285267968547098640

intensiv 
nagruzka koeffitsienti 
K
int 
vaqt birligida dastgox quvvati bo‘yicha qanday ishlatilganishi bildiradi va asosiy 
texnologik dastgoxning xaqiqiy quvvatini uni normativ quvvatiga bo‘lgan nisbati 
bilan aniqlanadi, ya’ni 
K
int
=M
x
/M

Bu erda: 
M

– dastgoxning vaqt birligida ishlab chiqargan xaqiqiy mahsulot hajmi 
(unumdorligi); 
M

– vaqt birligida dastgohning normativ unumdorligi (texpasport 
ma’lumotiga asosan). 


Misol: stanokning sutkalik unumdorligi (pasport bo‘yicha), ya’ni ishlab 
chiqargan mahsuloti 500 o‘lcham, xaqiqiy unumdorligi esa 400 o‘lcham mahsulotni 
tashkil qilgan, unda: 
K
int
=400/500=0,8 
Bu dastgox quvvat (unumdorlig)i bo‘yicha faqat 80% da ishlatiladi. 
Dastgoxdan foydalanishning 
integral 
koeffitsienti ekstensiv va intensiv 
koeffitsientlar ko‘paytmasiga teng bo‘lib, uni vaqt va quvvati (unumdorligi) bo‘yicha 
ekspluatatsiyasini kompleks ravishda izoxlaydi: 
K
integr
=K
eks
*K
int 
b) Ishlab chiqarish satxlardan foydalanish tavsiflarini aniqlashda bir kvadrat 
(1m
2
) ishlab chiqarish satxidan olinadigan maxsulot miqdori hisoblanadi. Ma’lum 
ishlab chiqarish jarayonlarida sexdagi dastgoxlar ham gorizontal, ham vertikal 
xolatda joylashtirilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich satxdan tashkari, yana binolarning 
hajmiga ham bog‘liq bo‘ladi, (masalan plastmassa, rezina ishlab chiqarishda). Bu 
gurux ko‘rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 
-
dastgoxlar o‘rnatilgan ishlab chiqarish satxidan foydalanish koeffitsienti 
– dastgoxlar o‘rnatilgan satxning umumiy ishlab chiqarish satxiga 
bo‘lgan nisbati bilan belgilanadi; 
-
ishlab chiqarish satxidan umumlashgan foydalanish koeffitsienti yoki 1 
m

ishlab chiqarish satxidan olinadigan mahsulot hajmi. Bu ko‘rsatkich 
natural yoki qiymat ifodadagi mahsulot hajmining ishlab chiqarish 
satxiga bo‘lgan nisbati orqali xisoblanadi. 
v)
Asosiy ishlab chiqarish fondlardan foydalanish ko‘rsatkichlari quyidagilardir: 
1.
Fond samaradorligi (qaytimi) – 1 so‘mlik asosiy fondlarga to‘g‘ri 
keladigan ishlab chiqarilgan mahsulot xajmi bilan belgilanadi va keltirilgan tenglama 
bo‘yicha xisoblanadi: 
F
s
=M
y
/Af
ur.y. 
so‘m/so‘m 
Bu erda: 
M

– tovar yoki sotilgan mahsulot hajmi, so‘m; 
Af
ur.y 
– asosiy ishlab chiqarish fondlarning o‘rtacha-yillik qiymati, so‘m. 
Fond samaradorligini oshirish xar bir sanoat korxonaning muhim 
vazifalaridan biri bo‘lib, quyidagi omillar asosida amalga oshiriladi: 
-
ishlab chiqarish fondlarni texnik jixatdan takomillash (yangi texnika 
asosida 
rekonstruksiyalash, 
ilg‘or, 
progressiv 
texnologiyalardan 
foydalanish, dastgoxlarni modernizatsiyalash va h.k.). 
-
ishlab chiqarish satxlar va texnikani optimal yuqlash (zagruzka qilish).
Buning uchun texnikaning loyixa quvvatiga erishishini 


tezlashtirish, alohida uchastkalar quvvatlarini muvofiqlashtirish, ishlab 
chiqarish satxlardan ratsional foydalanish, ishda tezkor usullarni va 
mehnatni ilmiy asosida tashkil qilish zarur; 
-
dastgoxlar, uskuna va mashinalar ish vaqtini ko‘paytirish (o‘rnatilmagan 
dastgoxlarni jorish qilish, smenalik koeffitsienti ko‘tarish, 
ta’mir 
vaqtlarni qisqartirish va x.k.). 
2.
Fond sig‘imi - F
sg‘
, fond samaradorligiga teskari ko‘rsatkich bo‘lib, 1 so‘m 
mahsulotga to‘g‘ri keladigan fondalr qiymatini ko‘rsatadi va asosiy ishlab chiqarish 
fondalr o‘rtacha-yillik qiymatini yillik maulot xajmiga bo‘lgan nisbati asosida 
hisoblanadi, ya’ni: 
F
sg 
= Af
ur.y.
/M

so‘m/so‘m 
3.
Fond ta’mini darajasi – asosiy fondlar qiymatining sanoat ishlab chiqarish 
xodimlar soniga bo‘lgan nisbatidir: 
F

= Af
ur.y.
/N

so‘m/kishi 
1. 
Ishlab chiqarish (asosiy va aylanma) fondlardan unumli 
foydalanish ko‘rsatkichlardan yana biri -–umumiy rentabillik ko‘rsatkichdir (Ru) va u 
balans foydaning (Fb) ishlab chiqarish fondlar (asosiy fondlarning o‘rtacha-yillik 
qiymati Af
ur.y. 
hamda normalashgan aylanma mablag‘lar O

qiymati) nisbatiga teng, 
ya’ni: 
Ru=Fb/(Af
ur.y.
+O
i.m.
)*100% 
Asosiy 
fondlar 
tarkibi 
va 
strukturasini 
izoxlovchi 
ko‘rsatkichlar 
quyidagilardir: 
A)
fondlarni yangilash koeffitsienti: 
K
ya
=Af
j(k)
/Af
y.o. 
Bu erda: 
Af
j(k) 
– ma’lum davr mobaynida joriy qilingan, kiritilgan asosiy fondlar 
qiymati; 
Af
y.o. 
– shu davr oxirida asosiy qiymati. 
B)
asosiy fondlarni chiqish koeffitsienti: 
K
chiq
=Af
chiq
/Af
bosh 
Bu erda: 
Af
chiq 
– ma’lum davr mobaynida chiqarilgan asosiy fondlar qiymati; 
Af
bosh 
– shu davr boshidagi asosiy fondlar qiymati. 


V) asosiy fondlarning o‘sish koeffitsienti: 
K
o‘
=(Af
j(k)
-Af
chiq
)/Af
bosh 
Asosiy fondlar samaradorligini o‘stirish ularni yuqlash darajasi (ayniqsa aktiv 
qismi) ni oshirish, fondlarni yangilash, ilg‘or, progressiv dastgox, zamonaviy 
texnologiyalarni qo‘llash va malakali xodimlar mexnatidan foydalanish kabi chora- 
tadbirlar asosida oshirilishi zarur. 

Download 2,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish