Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

Moliya faoliyati bo‘yicha xarajatlar
 
Bularga quyidagilar kiradi: 
-
Qisqa 
muddatli 
bank 
kreditlari 
(O‘zbekiston Markaziy banki 
belgilangan xisob stavkalar chegarasida yoki undan yuqori) bo‘yicha 
to‘lovlar va ta’minotchilar kreditlari uchun % to‘lovlari. 
-
O‘zoq muddatli kreditlar bo‘yicha to‘lovlar; 
-
O‘zoq muddatli ijara bo‘yicha % to‘lovlari. 
-
CHet el valyutalari bilan bog‘liq operatsiyalar bo‘yicha zarar 
(ubыtok) va salbiy kurs (raznitsa). 
-
Qiymatli qog‘ozlar chiqarish va tarqatish bo‘yicha xarajatlar. 
-
Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar. 
4. Favquladagi zararlar 

---

Korxona faoliyatida ko‘zda tutilmagan xodisa va operatsiyalar natijasida kelib 
chiqqan gayri tabiiy, kutilmagan xarajatlar. 
Tayanch so‘z va iboralar 
1.
Ishlab chiqarish sarf xarajatlari – maxsulot (ishlar, xizmatlar) ishlar chiqarig 
jarayonida qo‘llanilgan tabiiy resurslar, xom ashyo, materiallar, yoqilg‘i, 
quvvat, asosiy, fondlar, mexnat resurslari va boshqa ishlab chiqarishga taaluqli 
xarajatlar qimytlari aqs ettirib, maxsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini tashkil 
etadi; 
2.
Doimiy (o‘zgarmas) va o‘zgaruvchan sarflar – korxonada ishlab chiqarish 
xajmiga bog‘liq bo‘lmagan va bog‘liq bo‘lgan ishlab chiajatlari; 
3.
Kalkulyasiya – bir tur yoki bir o‘lcham maxsulot ishlab chiqarish uchun ketgan 
sarflarni rejalash, xisobga olish va aniqlash uchun qo‘llanib, xarajatlarning 
modda bo‘yicha guruxlanishini aks ettiruvchi xujjat; 
4.
Ishlab chiqarish smetasi – xarajatlarning elementlari bo‘yicha guruxlanishini 
aks ettirib, korxona ishlab chiqaradigan xamma tur maxsulotiga ketagn 
sarflarni ifodalaydi; 
5.
Tannarx strukturasi 0 umumiy tannarxda aloxida tur sraflarning nisbati; 
Tannarxni kamaytirish omillari – ishlab chiqarishning texnik darajasini ko‘tarish; 
mexnat va ishlab chiqarishni ilmiy asosda tashkil qilish, takomillashtirish; xizmat 
ko‘rsatish (boshqarish) normalarni oshirish va chegarasini kengaytirish; ish vaqtining 
bexuda sarflarini kamaytirish, brak bo‘yicha zararlarni kamaytirish; - xisob texnikaini 
tadbiq etish, sanoat korxonalarini ratsional joylashtirish, ishlab chiqarilayotgan 
maxsulot xajmi va strukturasini o‘zgartirish, tabiiy resurslardan unumliroq 
foydalanish va x.k.