Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

6-mavzu. Mehnat unumdorligi.
Mehnat unumdorligining mohiyati va axamiyati. Mehnat unumdorligini o’sishi - ishlab chiqarish xajmi o’sishi va ishlab chiqarish sarflari kamayishining manbai, korxona va mamlakat iqtisodiy potentsialini ko’chayishida muxim yo’nalishidir. Mehnat unumdorligi ko’rsatgichlari va ularning xisob usullari. Mehnat unumdorligi usishi va darajasi tushunchalari. Mehnat unumdorligini ustirish omillari va yo’llari.
7-mavzu. Kimyo va oziq-ovqat sanoati korxona xodimlarining mehnat xaqlari.
Mehnat xakini ratsional tashkil qilishning tamoyillari va maqsadi.
Tarif tizimining mohiyati va uning tarkibiy elementlari. Tarif-malakaviy ma’lumotnoma, tarif setkasi, tarif stavka tushunchalari, ularning tarkibi va maqsadli axamiyati. O’zbekiston Respublikasida qo’llaniladigan yagona tarif setkaning xususiyatlari. Xodimlar mehnat xakining shakllari (turlari). Vaktbay va ishbay mehnat xaki, ularning ko’rinishlari, qo’llash shartlari, ish xaki xisobining metodikasi.
Ish xaki fondini aniqlash usullari, uni ishlangan va ishlanmagan vaqtni inobatga olgan xolda tarkibi. O’zbekiston Respublikasi mehnat Kodeksi mehnat motivatsiyasi.
8-mavzu. Kimyo va oziq-ovqat sanoati korxonalari sarflari, ularning mohiyati, strukturasi va tasnifi.
Bozor munosabatlari sharoitida ishlab chiqarish sarflarining iqtisodiy mohiyati. O‘zbekiston Respublikasi 1.01.95 y, №9 va 5.02.99 y №54 qaroriga binoan takomillashtirilgan “Mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxiga kiritiladigan, mahsulot ishlab chiqarish va realizatsiyasi bo‘yicha sarflar tarkibi xamda moliya natijalarining shakllanish tartibi xakida”gi Yo‘riqnomasi. Ushbu Yo‘riqnomaga binoan sarflar tasnifi, ularning tarkibi va mazmuni:
- mahsulot ishlab chiqarish tannarxi;
- davr harajatlari;
- moliya faoliyati bo‘yicha harajatlar;
- favqulotdagi zararlar.
Korxona harajatlarining turli tasnifiy jihatlari bo‘yicha tasnifi va ularning tarkibi:
- ishlab chiqarish va nosanoat harajatlar;
- to’gri va yondosh (косвенные) harajatlar;
- mahsulot tannarxiga va davr harajatlariga kiritiladigan sarflar;
- uzgaruvchan va uzgarmas sarf-harajatlar, ularning korxona foydasiga bo‘lgan ta’siri;
- bezararlik nuqtasi (muvozanat nuqtasi) tushunchasi. Bu nuqtada sarflar umumiy tushum evaziga batamom qoplanadi, uni hisob metodikasi.
Mahsulot tannarxiga kiritiladigan harajatlar tasnifi. Sarf harajatlarning kalkulyatsion moddalar va iqtisodiy elementlar bo’yicha guruxlanishi. Tannarx strukturasi, uni kamaytirish yo’llari.