Sankt-peterburg davlat universiteti o'tish: saytda harakatlanish, qidiruv koreya tarixi qadim zamonlardan XXI asr boshigacha sankt-peterburg universiteti nashriyoti

§ 2. Choson davridagi Koreyaning davlat-ma'muriy tuzilishi

Choson davrida Koreya tarixida ilk marotaba davlat boshqaruvi va uning

iqtisodiy hayoti
uzoq tarixiy davr mobaynida alohida nom olgan va faoliyat ko'rsatgan qonunlar majmui asosida qurila boshlandi. Dastlab
u "Choson davlat boshqaruvi kodeksi" — "Choson kenguk-Chon"deb nomlangan.
Uning matni "islohotchilar partiyasi" rahbari Chon Dochjon tomonidan 1394 yilga tayyorlangan.
Kelajakda, turli sud guruhlari o'rtasida hokimiyat uchun kurash bilan bog'liq bo'lib
, natijada Chon Dochjonning o'zi vafot etdi, lekin eng muhimi -
yangi davlatni shakllantirish va mustahkamlashning uzoq davom etadigan jarayoni, qonunlar
to'plami ko'plab takomillashtirishlarga duch keldi va asosan 1460 tomonidan yakunlandi
, 1485da
"davlatni boshqarish bo'yicha buyuk kod" — "Kenguk Taejon"deb nomlangan to'plamning yakuniy matni nashr etildi.

Tophen yisasa — sulolasining dastlabki yillarida, Markaziy ma'muriy apparati rahbari

o'rniga Koreya sud maslahat organi 1400 yilda tashkil etilgan Oliy davlat kengashi-
Yichzhonbu edi.
1414da kuchli shaxsiy kuchga ega bo'lgan Shoh Taecheon hukmronligi davrida Yichjongbu roli sezilarli
darajada kamaydi va Oliy davlat Kengashining vakolatlari
majburiy bo'lmagan kengashlarni taklif qilish uchun keltirildi. Kelajakda Yichzhonbu roli
hukmdorlar yoki oliy amaldorlarning kuchi qanchalik kuchli bo'lganiga qarab o'zgarib ketdi.
Birinchi holda, Yichzhonbu roli ikkinchi kichik edi — kengashi
davlat ma'muriy tizimining markazi bo'ldi.

Tasarrufdagi uchun Oliy Kengashi davlat (agar u o'ynadi muhim

rol boshqaruv mamlakat) yoki to'g'ridan-to'g'ri tasarrufdagi shohi (agar rolini Oliy
davlat Kengashi edilar kichik) edi, deb atalmish "Olti palatalari [ya'ni
vazirliklar]" o'zbekiston Wcco: palatasi mansabdor shaxslar, Palatasi aholi (so'zma-so'z — "hisob
metr"), Uy urf-odatlar, Uy qo'shinlari, Uy jazo, Kafedra jamoat ishlari.

139

Vakillar palatasi-Yichjo-fuqarolik amaldorlarining barcha kadrlar ishlarini
olib bordi. Aholi palatasi — Hochjo-aholini hisobga olish,
soliq yig'ish bilan shug'ullangan. Jamiyat hayotida juda muhim rol o'ynagan rituallar palatasi — Echjo,
zamonaviy ma'noda mafkuraviy organning vazifalarini birlashtirib,
ayni paytda
byurokratik lavozimni egallash uchun davlat imtihonlarini o'tkazish yoki
tashqi dunyo bilan, birinchi navbatda, Xitoy bilan munosabatlarni tartibga solish kabi muhim amaliy ishlar bilan shug'ullanadi, unga nisbatan Koreya
"vassal davlat" marosimini bajarish kerak edi. Boshqacha qilib aytganda,
marosimlar palatasi ma'lum darajada tashqi ishlar vazirligining vazifalarini o'z zimmasiga oldi.

O'rta asr (va zamonaviy) Koreya hayotida marosimlar va marosimlarning alohida rolini alohida ta'kidlash kerak. Maxsus so'z bor edi echhi, ya'ni

" marosim yordamida boshqaruv " degan ma'noni anglatadi, bu marosim
jamiyatni boshqarishning bir usuli ekanligini ko'rsatdi. Marosimlar nafaqat jamiyatda,
balki oilada ham xulq-atvorni tartibga soldi. Choson davrida
"Zhu Xi" ning oilaviy urf — odatlari " - "Chuzhja Kare" kitobi juda mashhur edi. Marosim butun hayotni tartibga soldi
inson aylanishi. "To'rt asosiy marosim" tushunchasi mavjud edi va hali ham o'z ahamiyatini yo'qotmadi
: ko'pchilikning marosimi-qualle, to'y marosimi —
zal, dafn marosimi — Sanne va oziqlantirish marosimi [ajdodlar ruhlari] - chere. Shunday
qilib, marosimlar palatasi jamiyatda tinchlik va tartibni amaliy ta'minlash bilan shug'ullangan
.

Armiya palatasi-Penchjo-suveren va uning oilasini himoya

qilish, tartibsizliklar va isyonlarni bostirish, tashqi chegaralarni himoya qilish va armiya bilan bog'liq boshqa masalalar.
Jazo palatasi-Henchjo-qonun va tartibni
zo'ravon usullar bilan o'rnatish, jazo bilan bog'liq qonunlarni ishlab chiqish bilan shug'ullangan.
Jamoat ishlari palatasi faoliyati sohasida — Conchjo-nafaqat
umumdavlat miqyosidagi ishlar, masalan,
irrigatsiya tizimi, qal'alar va h. k. larni qurish, balki hunarmandchilik mahsulotlarini ishlab chiqarishni boshqarishni ham ta'minlash edi,
er yo'llari va suv transporti, ya'ni zamonaviy ma'noda
qurilish, sanoat va transport vazirligi vazifasini bajargan.

Barcha olti palatalari, ularning nomlari va asosiy vazifalarini saqlab

, Koreya yangi poytaxti, olti palatalari tashqari, 1894 qadar deyarli o'zgarishsiz Koreyada mavjud
— Seul 80 markaziy idoralar ko'proq edi.
Ularda ishlagan amaldorlar kengvanning poytaxt rasmiylari toifasiga kirdilar.
Biroq, Koreya xizmatchilarining aksariyati vegvanning viloyat mulozimlari
edi.

1413 yilda sulola hukmronligining dastlabki yillarida Koreya yana

sakkizta viloyatga bo'linib, qisman Koraning ma'muriy bo'linmasini meros qilib oldi. U edi
jeolla viloyati (ichida xvii ko'rgazmasi asr edi vaqtincha qayta nomlandi viloyat Quannum), Gyeongsangnam-albatta,
Chuncheon (kech XVIII va erta XIX asrning vaqtincha edi ismlar Hunchun va Conchon),
poytaxt viloyati Gyeonggi tuzilmasi (viloyati dan o'zbekistonga ko'chib Janubiy, shuning markazi
bo'lgan shahar Seul), Gangwon (vaqtinchalik nomi davomida seventeenth va xviii asrlar — Wanyan va Kenyan),
Hwanghae (vaqtinchalik nomi erta o'n beshinchi va erta seventeenth asrlar, Punha va Huanyan mos ravishda-
o'tish: saytda harakatlanish, qidiruv Mamlakatning bunday ma'muriy
bo'linmasi Choson davrida saqlanib qolgan. Faqat 1896da beshta
viloyat — Cholla, Kensan, Chxunchxon, Pxenan va Hamgen — Shimoliy
va Janubiy qismlarga bo'lingan. Janubiy Koreya yaqin vaqtgacha
li sulolasining boshida tashkil etilgan va
XIX asrning oxirida tuzatilgan mamlakatning ma'muriy bo'linishiga sodiq qoldi.

Koreyaning barcha viloyatlari tumanlar, hududlar va davlatlarga bo'lingan. Viloyatlar

hokimlar-kvantchalsa boshchiligida; tumanlar, viloyatlar va tumanlar —
tegishli darajadagi hukmdorlar, ularning nomlari batafsil ma'lumot berishga hojat yo'q.
Shunisi qiziqki, bu erdagi xalq boshqaruvi sulolasi ostida ifodalangan

140

Konfutsiy Xitoyda qabul qilingan "odamlarni boqish" tushunchasi va barcha viloyat
amaldorlari ko'pincha monmingvan universal atamasi ("rasmiy,
o'tuvchi odamlar") deb nomlangan.

Li songe sulolani e'lon qilganidan keyin dastlabki yillarda qo'shinni isloh

qilib, sakkizta poytaxt korpusini (Phal-VI) qo'shinni qo'shinlar bilan birlashtirib
, ikki qo'shinni qo'shinlar bilan birlashtiradi Yixin chxingun va uchta qo'shinni boshqarish —
Yixin (Yixin samgunbu). 1400da
"xizmat ko'rsatgan amaldorlar" ning barcha bekor qilingan shaxsiy harbiy tuzilmalari uchta qo'shin tarkibiga kiritildi. Biroq, uchta armiya hali
qo'shinlar palatasiga (Penchjo) bo'ysunmagan. Faqat 1457
bilan fuqarolik amaldorlari boshchiligidagi qo'shinlar palatasi Chosonning harbiy tizimining boshida edi. Shu bilan birga, poytaxt
Uchta qo'shin 50 ming kishini tashkil etgan beshta korpusga (oviga) isloh
qilindi.

141
Fuqarolik amaldorlari tomonidan qo'shinlari palatasi rahbariyati

Choson davrida, shuningdek, avval, harbiy mulk fuqarolik nisbatan past o'rnini egallashga davom etdi, deb ko'rsatadi
.
Harbiy ishlarda kam rivojlangan fuqarolik amaldorlari tomonidan amalga oshirilayotgan Markaziy harbiy idora
rahbariyati Koreya armiyasining jangovar salohiyatiga,
ayniqsa, 1592-1598 yillarda bir necha bor salbiy ta'sir ko'rsatdi.

Viloyatda barcha qo'shinlar quruqlikka (taxminan 100 ming kishi) va

"suv" (daryo va dengiz, taxminan 50 ming kishi) bo'lingan. Viloyat darajasida qo'shinlar
qo'mondon-penma choltosga bo'ysunishdi. Qo'mondonlarning vazifalari
viloyat hokimlari — kvantchalsa tomonidan amalga oshirildi va bundan tashqari,
viloyat mudofaa rejasida eng muhimi, yana etti kishi penma choltos tayinlandi.

Viloyat qo'shinlarining eng past tarkibiy qismi

"katta qal'alar" (kochjin) ga bo'ysunadigan chin qal'asi bo'lib , ular o'z navbatida "asosiy
qal'alar" (chuxin) ga bo'ysundi. Keyinchalik, XVI asrning o'rtalaridan boshlab., viloyat qo'shinlari
to'g'ridan-to'g'ri markaz bilan bog'liq tumanlar, davlatlar va volostlarning boshliqlariga bo'ysuna boshladilar
.

Choson davridagi Koreya armiyasida asosan dehqonlar xizmat

qilib, harbiy xizmatni o'tab, garchi poytaxt elita qo'shinlarida
hukmron sinf vakillari bo'lgan bo'lsa-da. 16-dan 60 yilgacha bo'lgan yosh harbiy xizmatga chaqirildi. Odatda dehqonlar
yiliga bir necha oydan ortiq vaqt davomida askarlarga xizmat qilishgan va qolgan vaqtlarda
qishloq xo'jaligi bilan shug'ullanish imkoniga ega bo'lishgan. Choson urushi davrida
kamdan-kam hollarda olib borilganligi sababli, dehqonlar ko'pincha armiyadan qochib ketishdi va keyinchalik harbiy
xizmat harbiy soliq bilan almashtirildi.