|
10-bob. KOREYA RESPUBLIKASI
DEMOKRATIYA SHAROITIDA:
OLTINCHI RESPUBLIKA
Ikkinchi uchinchi — 1990-larning oxiri
§ 1. Kim Yonjam prezident saylovi
Koreya Respublikasining mamlakat prezidenti e'lon qilinganidan beri navbatdagi, o'n to'rtinchi saylov
1993 yil 18 dekabrda
7 nafar nomzod saylovga nomzod qilib ko'rsatildi, ulardan faqat uchtasi g'alaba qozonish imkoniyatiga ega edi: kim
yonsam, kim Dezhun va Chon chuen.
Kim Yonsey shu vaqtga qadar hukmron demokratik
Liberal partiyani boshqargan. Kim Dezhun iyun 15
1990, demokratik partiyasi (
Minzhudan, 1955 sentyabr oyida tashkil etilgan shu nom partiya, to'g'ridan — to'g'ri aloqasi yo'q), va jon chuen tashkil nomzod qilib ko'rsatilgan edi
-1992 yilda o'z tarixini boshlagan birlashmasi fuqarolik partiyasi (Thonil kunmindan), dan.
1992 prezident saylovlarida kim Yonjam ko'pchilik ovoz
bilan saylandi. Uning saylovining sabablarini yaxshiroq tushunish uchun uning
biografiyasiga murojaat qilaylik.
Kim Yonsey 1927 yilda tug'ilgan va
saylovda asosiy raqibi kim Dezhundan ikki yil yoshroq bo'lgan. Koreya Respublikasining barcha sobiq prezidentlari kabi
, Li Sonmandan tashqari, kim Yonjam Kensan janubi-Sharqiy viloyatidan
kelgan. Kim Yonjam professional siyosatchi ekanligini aytish xato bo'lmaydi.
1952 yilda Seul davlat universitetining falsafiy bo'limini tugatib
, Koreya urushiga axborot ta'minoti tizimida xizmat qilgan ixtiyoriy talaba sifatida tashrif buyurdi
. Bitirgandan so'ng darhol u SK bo'ldi-
keyinchalik Bosh vazir Chan Taeksanning retarji. 1954 yil 26 yoshida
Janubiy Koreya parlamentining hukmron Liberal partiyasidan deputat etib saylandi. Biroq
, Li sonman uchinchi prezidentlik muddatiga qayta saylanishga qaror
qilib, mamlakat Konstitutsiyasiga o'zgartishlar kiritib, kim yonsam hukmron partiyadan chiqib
, Koreya Respublikasida demokratiya uchun kurashgan muxolifatning vakili sifatida o'z faoliyatini boshladi
. 1955da tashkil etilgan demokratik partiyada (Minchjudan) yuqori lavozimlarda
ishlagan va 1974-dan 1979-ga yangi demokratik partiyani (Sinmindan) boshqargan.
Li Sonmanning "diktaturasi" ning qulashi oqibatida, avgust 1960-dan oktyabr 1980-ga qadar kim Yonjam
doimiy ravishda milliy Assambleya deputati etib saylandi. Biroq, 1980dan 1981gacha
u uy qamog'ida edi, chunki
u Jong Duxvan tomonidan hokimiyatni harbiy qo'lga kiritishga qarshi keskin norozilik bildirdi. Kvanchdagi xalq qo'zg'oloni boshlanishining uchinchi yilida
, 18 may 1983, kim yonsam ochlik e'lon
qildi va mamlakatda demokratik o'zgarishlarni talab qildi. 9 iyun 1983-ga qadar davom etdi
Shunday qilib, 1980 - yillarda kim Yonjam koreys xalqi oldida
diktaturadan zarar ko'rgan demokratiya va adolat uchun kurashchining obrazini qo'lga kiritdi.
1987 yilda tashkil etilgan birlashmasi va demokratiya partiyasi (Thonil minchoudan), va, eng muhimi,
Chon Duchva-na, 1987 yilda boshqa mashhur muxolifat rahbari kim Dezhun bilan vaqtinchalik ittifoq kuchini chek qo'yish xalq harakati, boshchiligidagi demokratik Konstitutsiya uchun fuqarolik harakati shtab rahbariyati
— bularning hammasi ham
kim Yonjam tasvirini demokratiya va erkinlik g'oyalari uchun bag'ishlangan kurashchi sifatida yaratishga yordam
berdi.
Biroq, 1987-yil dekabr oyida bo'lib o'tgan 13-prezident saylovi
kim Yonjamni o'z partiyasidan kim Dechjunning ozod etilishi va muxolifatning keyingi bo'linishi munosabati bilan mag'lubiyatga olib keldi
. 1987 iyun oyida xalq qarshiligining muvaffaqiyatli rahbarligidan so'ng, u
Koreya Respublikasining aksariyat saylovchilarini qo'llab-quvvatlashga haqli ravishda ishondi.
349
Kim Yonjamning 1980-x-1990-larning oxiri siyosiy biografiyasi
allaqachon erishilgan demokratiyaning yangi sharoitlarida, ezilishi kerak bo'lgan hech qanday mazmunli
ob'ekt bo'lmaganida, u qadar yorqin emas edi. 1988 boshida
yana muxolifatni birlashtirishga harakat qilish uchun kim Yonjam bir necha oy
davomida birlashma va demokratiya partiyasi rahbari lavozimini tark etdi. Biroq
, bunday harakatlarning istiqboli aniq bo'lganidan keyin, may oyida 1988, kim
yonsam partiya rahbariyatiga qaytib keldi.
1990 yil fevral oyida demokratiya va adolat hukmron partiyasi
(ro DEU), yangi demokratik respublikachilar partiyasi (kim Jonpxil) va
birlashma va demokratiya partiyasi birlashuvidan so'ng, muxolifat etakchilaridan biri kim
yonsam siyosiy faoliyat uchun eng yaxshi moliyaviy sharoitga ega bo'lgan yangi hukmron demokratik Liberal partiyaning (Minzhadan) etakchisiga aylandi
.
1990 - yillarning boshlarida yangi hukmron partiya demokratlashtirishga va
xalq hayotining sifatini yanada oshirishga yordam berganligi sababli, kim Yonjam kelajakdagi prezidentlik saylovlarida g'alaba qozonish uchun juda ko'p imkoniyatlarga ega
edi.
1992 yil oktyabr oyida, navbatdagi prezident saylovlaridan ancha oldin, kim
Yonjam o'z nomzodini mamlakat prezidenti lavozimiga qo'yish uchun milliy Majlis deputatining vakolatlarini bekor
qildi. Shu bilan birga, ro DEU
siyosiy jihatdan betaraf bo'lgan Bosh vazir Xen Sinchjonni tayinladi.
Bundan tashqari, ro DEU o'zi hukmron demokratik Liberal partiyadan chiqib,
shunday qilib, kim Yonjamu to'liq bir tomonlama etakchilik qilish imkoniyatini berdi.
Shunday qilib, 18 dekabr 1992 Prezident saylovlarida kim yonsam 9
970 000 ovoz oldi, bu esa ovoz berganlarning 42% dan ko'pini tashkil etdi. Kim Dezhun uchun
faqat 1930 000 saylovchilar ovoz berdi. Kim Yonjamning
Janubiy Koreya siyosiy amaliyotida ilk marotaba g'alaba qozonganidan so'ng, saylovda sobiq raqiblar
uni g'alaba bilan ochiqchasiga tabrikladilar. O'sha kunlarda Janubiy Koreya matbuotida qayd etilganidek, bu
Koreya Respublikasida "saylov madaniyati" ni shakllantirish yo'lidagi alohida qadam bo'ldi.
Qasamyod qabul qilish va tantanali lavozimga
kirish 1993-yil 25-fevralda kim Yonsamning ochilish nutqida
Janubiy va Shimoliy Koreyaning barcha 70 millionli xalqiga, shuningdek sobiq Prezident ro DEUga murojaat
qilib, Koreya Respublikasi tarixida ilk bor demokratik
fuqarolik hukumati yaratilganini ta'kidladi. Uning asosiy vazifalari bilan u
har qanday salbiy ijtimoiy hodisalar bilan kurashish, vaziyatni yaxshilashni aniqladi
Janubiy Koreya iqtisodiyoti va mamlakatda to'g'ri "tartib va intizom" o'rnatilishi.
Nutqining yakuniy qismida u KXDR rahbari kim
Irsenga Koreya yarim orolining ikki qismi o'rtasida yanada yaqinlashish va hamkorlik qilish uchun murojaat
qildi.
Prezidentlik saylovlarida mag'lubiyatga uchraganidan so'ng, o'sha paytda
68 yoshga kirgan kim Dechjun demokratik partiyaning etakchisini tark etib, uni
yosh avlod Li Githekga topshirdi. Bir necha yil davomida u
1995da
"yangi siyosat uchun fuqarolik jamiyati" (Se zhopchi Kunmin hvei) deb nomlangan yangi siyosiy tashkilotga rahbarlik qilgunga qadar faol siyosiy faoliyatdan uzoqlashdi
.
Kim Yonjamning hukmron demokratik Liberal partiyasi ham
ba'zi o'zgarishlarga duch keldi: demokratiya harakati faxriylarining eski kadrlari
yangilari bilan almashtirildi.
Shunday qilib, 1993 yildan buyon Koreya Respublikasining tarixida ilk marotaba hokimiyatda
adolatli, demokratik yo'l bilan saylangan va
diktaturaga yoki harbiylarga aloqasi bo'lmagan prezident bo'ldi. Bu mamlakatning eng katta yutug'i bo'ldi —
kim yonsam e'lon qilgan islohotlarning yangi kursini mustahkamlashga harakat
qilgan yutuq.
350
Do'stlaringiz bilan baham: |
