Sana: Sinf: 8 Fan

Qoloqlik oqibatlari
O`zbek xonliklarining jahon taraqqiyotidan orqada qolishining oqibati yomon bo‘ldi. Iqtisodiy qoloqlik va harbiy nochorlik, ijtimoiy-siyosiy beqarorlik Markaziy Osiyoni o‘z tasarrufiga kiritib olishga intilayotgan davlatlarga qo‘l keldi.
Abdulla Qodiriy o‘zining ,,O‘tgan kunlar“ romanida Yusufbek hoji tilidan quyidagi alamli so‘zlarni bayon qiladi:
„Maqsadlari juda ochiq... Bittasi mingboshi bo‘lmoqchi, ikkinchisi Normuhammadning o‘rniga o‘tirmoqchi, uchinchisi yana bir shaharni o‘ziga qaram qilmoqchi. Ittifoqning nima ekanligini, yolg‘iz o‘z manfaati, shaxsiyati yo‘lida bir-birini yeb, ichgan mansabparast, dunyoparast va shuhratparast muttahamlar Turkiston tuprog‘idan yo‘qolmay turib, bizning odam bo‘lishimizga aqlim yetmay qoldi... Biz shu holatda ketadigan, bir-birimizning tegimizga suv quyadigan bo‘lsak, yaqindirki, podsho istibdodi Turkistonimizni egallar“.
Haqiqatan ham shunday bo‘ldi. Xonliklardagi o‘zaro nizo va urushlar, parokandalik, oxir-oqibat, ularning Rossiya imperiyasi tomonidan istilo etilishi uchun qulay imkoniyat yaratdi.
,,Bu hayotning shafqatsiz bir qonuniyati bor. Ya’ni tarixning murakkab va hal qiluvchi burilish pallasida har qanday millat va elat o‘z ahilligi va birdamligini saqlab, o‘z milliy manfaatlari yo‘lida qat’iyat bilan turmasa, mas’uliyat va hushyorligini yo‘qotadigan bo‘lsa, oxir-oqibatda o‘zining eng katta, tengsiz boyligi bo‘lmish mustaqilligi va ozodligidan judo bo‘lishi shubhasiz... Bu achchiq haqiqat barchamizga, ayniqsa, bugun hayotga katta umid va ishonch bilan kirib kelayotgan yoshlarimizga doimo saboq bo‘lishi lozim“.