Sana: Fan: Jahon tarixi Sinfi: 7

Belgilangan vaqt.

1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

I.Tashkiliy qism: Salomlashish,davomatni aniqlash,sinf tozaligini kuzatish.

II.O`tilgan mavzuni takrorlash: O`quvchilarning o’tgan darsda olgan bilimlari sinab ko`riladi.

Faol o`quvchilar baholanadi.

III.Yangi mavzu bayoni: Reja:

1. 
   Rusdagi feudal tarqoqlikning sabablari va oqibatlari
   
2. 
   Rusda qanday knyazlilar paydo bo’lgan
   
3. 
   Novgorod knyazligi taraqqiyotidagi o’ziga xos xususiyatlar
   
4. 
   Moskva shahrining tashkil topishi haqida gapirib erring.
   

Rus yerlarining fojiasi o'zaro qonli urushlarda edi. Bundan foydalangan qipchoqlar hujumlari vaziyatni yanada murakkablashtirar edi. Ayrim knyazlar qipchoqlar bilan ittifoq tu- zib, qo'shni knyazliklarga qarshi yurishlar qilishi holatlari ham uchrab turardi.

Asta-sekin ko'pgina knyazlar bu vaziyatdan chiqishni, nizolarga chek qo'yishni o'ylay boshlaydilar. Kiyev knyazi Yaroslav Donishmandning o'g'li Vladimir Monomaxning 1097-yili Lyubech shahrida knyazlaming birinchi syezdini chaqirishi ham, asosan, o'zaro urushlarga chek qo'yishga mo'ljallandi. Syezdning muhim qarori "har kim o'z yeriga egalik qilsin" deyilishidan maqsad o'zga knyazliklarga qarshi bosqinlarni to'xtatish ko'zda tutilgan edi. Ayni paytda Kiyev knyazining mavqei pasayadi. U ilgarigidek rus yerlarini o'g'illariga istaganicha bo'lib berish huquqidan voz ke- chishga majbur bo'ladi. Kiyev Rusi o'z tarixining muhim bosqichi si- yosiy tarqoqlik davriga kiradi. Rus qipchoqlarga Vladimir Monomax (1113-1125) va uning o'g'li Mstislav (1 125-1132) dav­rida katta talafotlar yetkazadi. Lekin Monomax va Mstislav- ning vafotidan so'ng nizolar ku- chayib boradi. Rusda bu paytda 15 ta mustaqil knyazlik bo'lsa, keyingi asrda, Botuxon bosqinlari arafasida ularning soni 50 taga yetadi.Novgorod respublikasi. Novgorod Kiyev bilan aloqasini uzgan dastlabki knyazlik bo'lgan. XI asrda vujudga kelgan Novgorod, ke­yinchalik faqat Rusninggina emas, Yevropaning ham yirik hunarmand- chilik va savdo markaziga aylandi. An'anaga ko'ra, XI asrda Novgorod knyazligiga Kiyev knyazining to'ng'ich o'g'li qo'yilgan. Lekin yillar o'tib mahalliy boyarlar ta'siri kuchayib, ular knyaz hokimiyatini cheklay boshlaydilar. Shu tariqa Novgorod boyarlar respublikasiga aylana boradi. 1136-yili novgorodliklar vechesi Monomaxning nabirasi Vsevolod Mstislavichni knyazlik taxtidan chetlatib, zindonga tashlashga qaror qiladi. Xuddi shu paytdan shahar uzil-kesil feodal respublikasiga aylanadi. Novgorod siyosiy hayotida asosiy o'rin xalq vechesida saylangan shahar hokimi, saylanadigan "shahar dumasi" va yepiskop qo'liga o'tadi. Ma­halliy boyarlarning markaziy hokimiyatga qarshi kurashi XII—XI11 asrlarda Kiyev, Galich-Vo- lin, Vladimir-Suzdal knyazliklarida ham kuzatiladi.




88-rasm. Uglich shahri. Yuriy Dolgorukiyga o'matilgan haykal.



87-rasm. Lyubechdagi syezd. Vladimir Monomaxning Kiyev knyazi Svyatopolk bilan uchrashuvi.

Vladimir Monomaxning o'g'li Yuriy Dolgorukiy XII asrda Volga va Oka daryolari havzasidagi yerlarni boshqarar edi. Knyazlikda XI—XIII asrlarda Rostov, Suzdal, Yaroslavl, Vladimir, Yurev kabi sha- harlarga asos solinadi. Knyaz Dolgorukiyning Kiyev ustidan 1147-yilgi g'alabasini nishonlash sharafiga asos solgan Kuchkovo qo'rg'oni, ke- yinchalik Moskva nomini oladi. Yuriy Dolgorukiyning avlodlari Vla­dimir knyazligini Ivan Grozniyga (1547) qadar boshqaradi.

Vladimir-Suzdal knyazligi va Moskva shahri XIV asrdan Rus yer- larining birlashuviga asos bo'ladi.