|
Belgilangan vaqt.
1.
|
Tashkiliy qism
|
3 daqiqa
|
2.
|
O`tilgan mavzuni takrorlash
|
12 daqiqa
|
3.
|
Yangi mavzu bayoni
|
14 daqiqa
|
4.
|
Mustahkamlash
|
12 daqiqa
|
5.
|
Baholash
|
2 daqiqa
|
6.
|
Uyga vazifa
|
2 daqiqa
|
I.Tashkiliy qism: Salomlashish,davomatni aniqlash,sinf tozaligini kuzatish.
II.O`tilgan mavzuni takrorlash: O`quvchilarning o’tgan darsda olgan bilimlari sinab ko`riladi.
1. Xaritadan uchta slavyan qabilalari guruhlari yashagan hududlarni topib ko’rsating.
2. Slavyanlar xo’jalik mashg’ulotlarini sanab bering.
3. Slavyanlarning ijtimoiy tuzumi va dini haqida so’zlab bering.
4. Bolgariya kimning davrida o’z taraqqiyoti cho’qqisiga chiqadi?
5. Knyaz Vatslav Chexiya davlati tarixida qanday o’rin tutgan?
6. Polsha davlatiga kim asos solgan?
Faol o`quvchilar baholanadi.
III.Yangi mavzu bayoni: Reja:
Kiyev Rusi qay tarzda tashkil topdi?
Oleg, Igor, Svyatoslavlar knyazligi davrida davlatning asosiy vazifalari nimalardan iborat bo’lgan?
Kiyev Rusi davlatining boshlang’ich va yuksalgan davrdagi yutuq va muammolarini qiyoslang.
Yilnomalarda yozilishicha, Sharqiy slavyan qabilalari var- vaglarga (skandinavivalik normannlarga) elchi- lik jo'natib, o'zlariga knyaz yuborishlarini so'raydi. Bu taklifga binoan uch aka-uka: Ryurik, Sineus va Truvorlar Rusga kelib, Ryurik Novgorodda, Sineus Beloozeroda, Truvor Izborskda knyazlik qiladilar. Ko'p o'tmay ukalari vafot etib, Ryurik yakka hukmronlik qila boshlaydi.
Yilnomada yozilishicha, Ryurik 879-yili vafot etib, o'g'li Igor yosh bo'lganidan 29-rasm. Qadimgi rus hokimiyat uning qarindoshi Olegga o'tadi. davlati asoschisi Ryurik. Uning boshqaruvi paytida Kiyev Rusi
tarixining boshlanishi bilan bog'liq muhim voqea bo'ladi. Oleg 882-yili o'z lashkari bilan Kiyevni egallab, ayni paytdan yozma manbalarda Kiyev Rusi nomini olgan davlatga asos soladi.
Oleg va keyingi knyazlarning asosiy vazifalari: Xazar xoqonligi huk- midan ozod bo'lish, sharqiy slavyan qabilalarini birlashtirishni davom et- tirish, tashqi dushmanlardan davlat chegaralarini asrash, Vizantiya bilan manfaatli savdo munosabatlarini o'rnatish bo'ladi. Slavyan qabilalarini birlashtirish siyosati Olegning qo'lida shimolda Ladoga ko'lidan, janubda Dneprning quyilishigacha yerlami to'planishiga irnkon beradi. Knyazning qo'shini 907-yili Konstantinopolga hujum qilib, vizantiyaliklardan katta to'lov olishga erishadi. So'ng shartnoma tuzilib unga ko'ra, Rus savdo- garlariga Vizantiyada bojsiz savdo qilishga ruxsat beriladi.
Igor knyazligini (912—945-yillari) ko'ch- manchi bijanak qabilalariga qarshi urushdan boshlaydi. Konstantinopol tuzilgan shart- A nomani bajarmagani tufayli Igor X asrning 40-yillarida Vizantiyaga qarshi ikki marta yuti rish tashkil qiladi. Dastlabki yurishda ruslar qo'shini mag'lub bo'ladi. Keyingi yurishda esa Vizantiya jangsiz tinchlik shartnomasini tuzib katta o'lpon to'laydi.
Igor 945-yili drevlyan qabilalari bilan to'qnashuvda halok bo'lganidan so'ng, uning rafiqasi Olga o'g'li Svyatoslav balog'at yoshiga yetgunga qadar Kiyev knyazligini boshqargan. U Rus mavqeini harbiy yurishlar, istilolar bi Ian emas, mohirona diplomatiya orqali yuksaltirishga intilgan. Yilnomada yozilishicha, Olga X asrning 50-yillari o'rtalarida Konstantinopolga tashrif buyurib, xristianlikni qabul qiladi. Lekin, Olganing o'g'li Svyatoslav yangi dinni qabul qilishdan bosh tortadi. U "agar men bir o'zim boshqa dinga o'tsam, drujinam ustimdan kuladf — degan edi.Yilnomalarda yozilishicha, Svyatoslav 964-yili 22 yoshida knyazlikni olgandan so'ng qo'shini bilan sharqqa yurish boshlagan. Ayni paytda Turk xoqonligining parchalanishidan Itil (Volga) va Don daryolari oralig'ida tashkil topgan Xazar xoqonligi qudratli davlat edi. Uning hududidan ko'plab karvon yo'llari o'tib, Xazarning boy shaharlarida musulmonlar, xristianlar, majusiyiar yonma- yon yashar edilar. Ko'chmanchi xazarlar o'z xoqonlarini ilohiy kuchga ega deb hisoblashgan. Mamlakatda ishlar ko'ngildagiday ketsa xoqonni olqishlashgan, aks holda uni o'ldirishlari ham mumkin bo'lgan.Svyatoslavning vorislari orasidagi kurash 972—980-yillari bo'lib, uning so'ngida Vladimir taxtni egallaydi. Endilikda yosh knyaz oldida mamlakatdagi boshboshdoqlikni bartaraf etish vazifasi turar edi. Dastlab u slavyan qabilalarining isyonini bostirib, Kiyev Rusi chega- ralarida yangi mudofaa qal'alarini qurdiradi. Shun- dan so'ng knyaz Dunay bo'ylarida yashagan bulg'orlarga qarshi harbiy yurish uyushtiradi. Ammo rus tarixida Vladimir istilochi emas, balki 988-yili ruslarni xristian dinini qabul qildirgan hukmdor sifatida qadrlanadi. Qolaversa, uning boshqaruvi davrida mahalliy knya- zlar sulolalari tugatilib, ularning o'rniga Vladimirning o'g'illari noiblikka tayinlanadi. Lekin boshqaruvning bu shakli ham muammolarsiz kech- maydi. Knyazning katta o'g'li, Novgorod noibi Yaroslav Kiyevga boj to'lashdan bosh tortadi. Vladimir unga qarshi yurishga tayyorgarlik pay- tida 1015-yili vafot etadi. Yaroslav davrida Rusda maorif yuksaladi. Agar Vladimir davrida xristian ruhoniylari tayvorlaydigan o'quv yurti Kiyevda tashkil etilgan bo'lsa, Yaroslav Novgorodda ham uch yuz ruhoniy tayyorlay- digan bilim yurtini ochadi. Knyaz davrida awal Kiyevda so'ng Novgorodda (1050-yil) yilnomalar tuzila boshlanadi. Poytaxt Kiyevda Vizanti- yadan keltirilgan yunon tilidagi kitoblarni ruschaga taijima qilish yo'lga qo'yiladi.
Kiyev Rusining knyazlari
|
|
|
|
Kiyev Rusining knyazlari amalga oshirgan siyosati
|
|
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
