Sana: 2019-yil 7-sinf «B»,

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

22- Mavzu: Ko`llari va suv omborlari.

Darsning maqsadi:O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi ichki suvlari haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo ko`llari va suv omborlari haqida umumiy tushuncha berish, Orol dengizining qurib borish sabablarini ochib berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyoda ko`llar unchalik ko`p emas. Ular ichida eng yiriklari-Orol ko`li (dengizi), Issiq ko`l, Balxash ko`li, Qorako`ldir. Bu ko`llar paydo bo`lishiga ko`ra tektonik ko`llar hisoblanadi.

Ko`llarning ko`pchiligi tog`larda joylashgan. Ularning suvi nihoyatda tiniq va sovuq bo`ladi.

O`rta Osiyoning eng katta tabiiy ko`li-Orol ko`lidir, kattaligi uchun dengiz deb ataladi. U kattaligi bo`yicha Osiyoda ikkinchi, jahonda esa to`rtinchi o`rinda turar edi.

O`simliklarni namga eng chanqoq davrlarida suv bilan muntazam ta’minlash maqsadida O`rta Osiyoning katta va kichik daryolarida sun’iy ko`llar-suv omborlari bunyod etilgan. Ili daryosida Qopchog`ay, Irtish daryosida Buxtarma, Norin daryosida To`xtagul, Chirchiq daryosida Chorvoq, Ohangaronda Toshkent, Qoradaryoda Andijon, Sirdaryoda Qayroqqum, Chordara kabi suv omborlari qurilgan.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. O’rta Osiyoda eng yirik ko’llarni ayting. 2. O'rta Osiyoda suv hajmi bo'yicha eng katta suv ombori qaysi? 3. O'rta Osiyoda tashlama va sizot suvlaridan hosil bo'lgan ko'llarni ko’rsating.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

23- Mavzu: O`rta Osiyo yer osti suvlari. Nazorat ishi. III (NI- III)

Darsning talimiy maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi ichki suvlari haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo yer osti suvlari haqida umumiy tushuncha berish.

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi:Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyo hududi yer usti suv zaxiralari bilan birgalikda juda katta yer osti suv boyliklariga ham ega. Iqlimning juda quruq bo`lganligi sababli oqar suvlar bilan bir qatorda yer osti suvlaridan ham aholini ichimlik suvi bilan ta`minlashda, qishloq xo`jalik yerlarini va chorva mollarini sug`orishda juda keng ko`lamda foydalaniladi.

O`rta Osiyo hududida tabiiy-geografik va geologik xususiyatiga ko`ra bir-biridan keskin farq qiladigan ikkita gidrogeologik kichik o`lka-janubi-sharqiy burmali tog`lar va tekisliklardagi platformali artezian suvlari kichik o`lkalari mavjud.

Tekisliklardagi yer osti suvlari artezian havzalardan iborat. Bu suvlarning manbayi daryo o`zanlaridan shimilgan va tog` yonbag`irlaridagi suvlarning shimilishi natijasida vujudga kelgan suvlardir.

O`rta Osiyoning yirik cho`llari-Qizilqum va Qoraqumning yer osti qatlamlari ichimlik suv zaxiralariga juda boy. Chorva mollarini sug`orish va ichish maqsadida bu yerda juda chuqur artezian quduqlari qazilgan.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. O’rta Osiyo hududida tabiiy-geografik va geologik xususiyatiga ko’ra bir-biridan keskin farq qiladigan nechta gidrogeologik kichik o’lkaga ajraladi? 2. Yerosti suvlari qanday paydo bo’ladi? 3. Turkiston tekisliklarida artezian havzalaridagi suvlar nimalardan shakllanadi?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )

O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

24 - Mavzu: Tuproqlar haqida tushuncha.

Darsning talimiy maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi haqida tushuncha berishda davom etish, tuproqlar haqida, uning eng muhim hususiyatlari haqida umumiy tushuncha berish.

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

Tuproq – unumdorlik xususiyatiga ega bo`lgan murakkab tabiiy hosila. Tog` jinslari yemirilib, hosil bo`lgan mayda, g`ovak tog` jinslari hali tuproq emas. Ular tuproqning ona jinsi, tuproq hosil qiluvchi jinslar deyiladi. Tuproqlar tarkibi, asosan, uch qismdan iborat bo`ladi:

1) tuproqning ona jinsi – har bir joyda tarqalgan tog` jinslari;

2) tuproqning oranik moddalari – o`simlik, hayvon qoldiqlari, mikroorganizmlar, tuproq hasharotlari, chirindi;

3) tuproq eritmasi – o`simliklar uchun zarur moddalar erigan suv.

Tuproqlarning eng muhim xususiyati ularning unumdorligi, ya’ni ularning o`simliklarning o`sishi va rivojlanishini ta’minlash quvvatidir. Tuproqlarning ona jinsi katta-kichikligi turlicha bo`lgan zarralardan iborat bo`ladi. Bularning hammasi birgalikda tuproqning mexanik tarkibi deyiladi.

Tuproqlarga organik va mineral o`g`itlar solish, o`z vaqtida ishlov berish, sug`orib turish bilan ularning unumdorligni oshirish mumkin. Shunday yo`llar bilan unumdorligi oshirilgan tuproqlar madaniy tuproqlar deyiladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. Tuproq nima? U tog’jinslaridan nimasi bilan farq qiladi?

2. Tuproqlar qanday hosil bo’lishini tushuntirib bering.

3. Chirindi nima? U qanday hosil boiadi?

4. Tuproqlar tarkibi nimalardan iborat9

5. Tuproqlar mexanik tarkibiga koLra qanday turlarga boiinadi?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )
O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

25 - Mavzu: O`rta Osiyo tuproqlari.

Darsning talimiy maqsadi: O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo tuproqlari haqida, uning eng asosiy xususiyatlari haqida bilim berish.

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O’rta Osiyoda tarqalgan tuproqlami hosil bo’lishiga va ularning unumdorlik darajasiga qarab quyidagi turlarga bo’lib o’rganamiz:

1) cho’l tuproqlari;

2) bo’z tuproqlar;

3) tog’-o’rmon-dasht tuproqlari;

4) baland tog’ tuproqlari.

Cho’l tuproqlari. O rta Osiyoning cho’1 zonasi Turon tekisligini egallagan bo’lib, u shimolda qo’ng ir tuproqli chalachoi zonasi bilan, janub va sharq tomonda esa Kopetdog’ Pomii-Oloy va Tyanshan togMarining bo’z tuproqli etaklari bilan chegaralanadi.

Chol zonasida, asosan, sur tusli qo’ng’ir tuproqlar, taqir va taqirli tuproqlar, cho’l qumli tuproqlar va o'tloq-alluvial tuproqlar tarqalgan.

Sur tusli qo'ng'ir tuproqlar qadimgi qoldiq qirlar va tog’ etaklaridagi toshloq yerlarda paydo boigan.

Bu tuproqlar tarkibida shag’al va toshlar ko’p. Tuproq hosil qiluvchi ona jins uncha qalin emas (1—2 m), tuproq tagida shag'al qatlamlari joylashgan.

Tuproqning yuza qatlamida 0.2 — 0.3 foiz chirindi bor. Chirindili qatlamning qalinligi 25 — 35 sm. Tuproqda azot kam, ammo fosfor ko’p. Karbonat esa 5 — 7 foizga boradi. Bu tuproqlar, odatda, 20 — 30 sm chuqurlikdan boshlab sulfat va xlorid tuzlari bilan sho’rlangan.

Sur-qo’ng’ir tuproqlar unumdorligi past boiadi. Suv chiqarib loyqa yotqizish, sho’rini yuvish, o'g’itlash bilan tuproq unumdorligi oshiriladi.

Taqir va taqirli tuproqlar qadimgi alluvial tekisliklarda, ayniqsa, daryolarning delta tekisliklarida, togMarning etaklaridagi qiya tekisliklarda tarqalgan.

0’simlik o’smaydigan, yorilib ketadigan zich, qatqaloqli yalang tekis joylar taqirlar deyiladi. Taqir vaqt-vaqti bilan yog’in, sel suvlari bosib turadigan pastlik yerlarda vujudga keladi.

Taqirda chirindi juda oz (0,3—0,7 foiz) bo’ladi. Chirindili qatlamning qalinligi 15—25 sm keladi, tarkibida azot kam.

Taqirli tuproqlar qadimgi daryo vodiylarida, qurib qolgan eski deltalarda, daryo qayirlarida, Ustyurtda, Qoraqum, Qizilqumdagi past tog'lar va qirlarning etaklarida ko’p uchraydi. Bunday tuproqlar Qarshi choiida, Janubiy Turkmanistonda va Amudaryo deltasida katta maydonlarni egallaydi.

Taqirli tuproqlar tarkibida chirindimng ko’pligi (0,7—1.2 foiz) hamda chirindi qatlamining qalinroq (50 sm gacha) bo’lishi bilan taqirlardan farq qiladi. Ularning ostki qatlami yerosti suvining tarkibi va joylashishiga qarab

birmuncha sho'rlangan bo'ladi. Taqirli tup-roqlar sug'orilgftnda taqirdagi kabi qalin qatqaloq hojsil qilmaydi.

Cho'llarmng qumli tuproqlari cho'llarning qumlar bilan qoplangan tekisliklnrida.. qum tcpalanda tarqalgan. To'zima qumlarda o'sim-liklar o’smaganligidBn tuproq ham bo'lmaydi.

Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. Geografik atlasdan foydalanib O'rta Osiyo hududida tarqalgan asosiy tuproq turlarini aniqlang.

2. Siz yashab turgan joyda qanday tuproq turlari mavjud, ularning hosil bo'lishida tabiiy omillardan qaysilari ko'proq ta’sir etgan?

3. Maktabingiz atrofiga sayr uyushtirib, insonning tabiatga ijobiy va salbiy ta’sirini aniqlang.

4. Materiklar va okeanlar geografik atlasining «Tuproqlar» va «0'simliklar» xaritalarini solishtirib, o'simlik va tuproqlar zonalarini aniqlang.

5. Turar joyingizdagi tuproqlami qanday muhofaza qilish mumkin?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )
O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

26- Mavzu: O`rta Osiyo o`simliklari.

Darsning maqsadi:O`quvchilarga O`rta Osiyo tabiiy geografik o`lkasi haqida tushuncha berishda davom etish, O`rta Osiyo o`simliklari haqida, uning eng asosiy xususiyatlari haqida bilim berish.

Talimiy- O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi-o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

O`rta Osiyo o`lkasida 9000 ga yaqin o`simlik turi bor. Lekin tekisliklarda o`simlik turlari kam-1000 turga yaqin.Tog`larda o`simliklar qalin va turlarga boy, 8000 turdan ortiq o`simlik mavjud.

O`rta Osiyoning relyef va o`simlik xaritasiga nazar tashlasak, uning yer usti tuzilishida 4 ta mintaqa-tekislik-dasht, chala-cho`l, cho`l hamda adir, tog` va yaylov tabiiy-geografik komplekslari ko`zga yaqqol tashlanadi.

Dasht o`simliklari O`rta Osiyoda Qozog`iston past tog`larining 52⁰ gradus sh.k. dan shimoldagi yerlarda tarqalgan. Bu yerda janubiy qora tuproqlar ustida boshoqli o`t o`simliklar o`sadi. Bular orasida qizg`ish chalov, betaga, yaltirbosh, qo`ng`irbosh ko`p uchraydi.

Chala cho`l o`simliklari shimolda 52⁰ sh.k.dan janubda 48⁰ sh.k.gacha bo`lgan yerlarda tarqalgan. Bu yerda boshoqli o`tlardan shuvoq, izen, chalov, qo`ng`irbosh ko`p.
Yangi mavzuni mustahkamlash. (7 daqiqa )

1. O’rta Osiyo o’lkasida necha mingga yaqin o’simlik turi bor? 2. O’rta Osiyoning tog’larida qanday balandlik mintaqalari ajratiladi? 3. O’rta Osiyoning shimoliy tekislik qismlarini qaysi tabiat zonalari egallagan?

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )
O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.

Sana: ____________________ 7-sinf «B», «V»

27- Mavzu: Cho`l o`simliklari.

Darsning talimiy maqsadi: O’quvchilarning bilim, ko’nikma va malakalarida qanday rivojlantirish, shakillantirish ko’zda tutilgan holda belgilanadi;

Tarbiyaviy – shaxsning qanday sifatlari shakillantirilishi ko’rsatiladi (axloqiy, estetik,ekologik, tarbiya berish, vatanga saodat, mexnatni ulug’lash, do’stona munosabatni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi- o’quvchilar aqliy faoliyatining qanday shakillarini(materiallarga ishlov berish,jixozlardan foydalanish) va qanday mantiqiy jarayonlarni o’zlashtiradilar va bu qanday natija berish ifodalanadi (nutqni, fikrni o’stirish, xarakatlarni rivojlantirish

Shakllantiriladigan kompetensiyalar: Axborotlar to’plash. Manbalardan foydalanish. Vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo’lish, ekologik dunyoqarash va tafakkurini mustaqil ravishda o’stirib borish.

Statistik ma’lumotlar bilan ishlay olish, ularni to’g’ri solishtira olish, proporsiyalar tuzish orqali nisbiy ulushlarni aniqlay olish, jadval, diagramma va grafiklarni tuzish, ularning mazmunini tahlil qila olish.

Tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va tushuntirish, Geografik ob’ektlar, joy nomlarini to’g’ri qo’llay olish, Globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish, Tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kabi fanga oid kompetentsiyalarni shakllantirish.

Darsning jihozi: Dunyoning tabiiy xaritalari, O`rta Osiyo va Qozog`iston tabiiy xaritasi, darslik, 7 - sinf atlasi, yozuvsiz xaritasi.

Dars o`tish metodi: Aqliy hujum, suhbat, og`zaki bayon qilish, xarita bilan ishlash.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: a) salomlashish; (5 daqiqa)

b) davomatni aniqlash;

v) sinf tozaligini tekshirish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (10 daqiqa )

Umumiy tarizda savol-javob qilish

Yangi mavzu bayoni (20 daqiqa

Cho`l o`simliklari. O`rta Osiyo hududining g`arbiy qismi juda katta tekislikdan iborat bo`lib, u yerda qumli, toshloq, gilli cho`llar tarqalgan.

O`rta Osiyoda qumli cho`llar Bo`rsiq cho`llari, Mo`yinqum, Qoraqum, Sariqsuv va Balxashbo`yi qumlari, Orolbo`yi Qoraqumi, Unguzorti Qoraqumi hamda Qizilqumning katta maydonlarini egallaydi.

Sho`rxok yerlarda, asosan, sho`ralarning ba’zi turlari: bir yillik sho`rak, qorabargo`t, qizil sho`ra, yer bag`irlab o`sadigan chala buta sarsazon, shuningdek, ajriq, qora saksovul, burgan o`sadi.

Efemer cho`llar O`rta Osiyoning qalin sog` tuproq qatlamlari mavjud bo`lgan sharqi va janubidagi tog`lar etaklaridagi tekisliklarda tarqalgan.

To`qay o`simliklari. O`rta Osiyoning tekislik qismidagi daryo vodiylarida, ko`llar bo`yida to`qay o`simliklari ko`p o`sadi. To`qaylarda o`simliklarning 3 turi: daraxt, buta va o`t o`simliklari o`sadi.

Adirlar cho`l va tog`lar o`rtsidagi oraliq zona hisoblanadi.

Yangi mavzuni mustahkamlash : (7 daqiqa )

1.Sho`rxok yerlar

2.O`rta Osiyoning qalin tog` tuproq qatlamlari

3.Orolbo`yi Qoraqumi

Uyga vazifa Mavzuni o`qib kelish, savollarga javob yozish. (3 daqiqa )
O’.I.B.D.O’_______________ QO’ZIBOYEVA F.