Sana “ ” 201 yil

Yangi dars bayoni:

Ikkinchi jahon urushi va uning oqibatlari. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng Afrikada milliy-ozodlik harakatining xarakteri o‘zgardi. 1945-yil Man chester shahrida V Panafrika kongressi bo‘ldi. U Af-

rika xalqlari kuras hid a sifat jihatidan yangi davr boshlanganligini aks ettirdi. Bu kong ressda oldingilariga nisbatan juda ko‘p Afrika tashkilotlari qatnashd i. Kongressda mustaml akachilikka va imperializmga qarshi ruh ustuvor bo‘ldi. Afrikaning barcha mintaqal ari va mamlakatlarid agi ahvol muhok ama qilindi. Kongress butun qit’aga va barc ha yirik mintaqalar hamda mamlakatlarga qaratilgan yangi inqilobiy talablarni ilgari surdi.

Metropoliyalar ham asta-sekin hukmronlikning avvalgi usull aridan

voz kechib bordi.

«Afrika yili». Mustamlakachilikdan ozod bo‘lish jarayonining eng yuqori nuqtasi 1960-yilga to‘g‘ri keldi. U tarixga «Afrika yili» sifatida kirdi. Shu yili jahon xaritasida 17 ta yangi Afrika davlatlari paydo bo‘ldi. Ularn ing ko‘pchiligi fransuz va ingliz mustamlakalari edi. Afrikaning eng katta davlatlari Nigeriya va Kongo o‘z mustaqilligin i e’lon qildi. Mustaml akachilik davrida ikkiga bo‘linib ketgan Somali birlashi b, mustaqil Somali Demokratik Respub likasi nomini oldi.«Afrika yili» qit’a dagi holatni o‘zgart irib yubordi. Bosh qa mamlakatlarda ham mustamlaka tuzumin ing qulashi muqarr ar bo‘lib qold i. Ke yingi yillarda Buyuk Britaniyaga qarashli deyarli barcha davlatlar o‘z mustaqillig ini e’lon qildi. 1975-yili Portugal iyada inqilob yuz bergand an so‘ng uning mustamlakalari ham mustaqil davlatlar sifatida tashkil topdi.Shu tariqa, 1990-yillarga kelib, Sahroyi Kabirdan janubd a 40 dan oshiq siyosiy mustaqil davlatlar tashkil topdi. Ularning ko‘pchiligi o‘zlar ini respublika deb e’lon qildi. Afrika davlatlari muam molari. Mus tamlakachilik re ji mining ag‘da rilishi va siyosiy h okimiyatn ing afrikal iklarga o‘tishini butun Afri ka juda katta yutuq deb hisobladi. Ular o‘zlarining ulkan umidlarini mus ta qillik bilan bog‘ladilar. Dey arli birdaniga hayot tubd an yaxshilanadi, degan ishonch keng tarqalgan edi. Bu quvonchli umidlarga aholin ing katta qismi singari sodd adillik bilan bo‘lmasa-da, har qalay

afrikalik lid erl arning ham ko‘pchiligi ishonar edi. Hayot yaxshilanib bordi. Afrikaliklar davlat app aratin ing barcha bo‘g‘inlarini, armiya, politsiyani o‘zlari shakll antira boshlad i. Afrikaliklar mad aniyatining rivoji uchun keng imkoniyatlar paydo bo‘ldi. BMT va boshqa xalqaro tashkilotlar ishida teng huquq bilan ishtirok etish, yangi davlatlar va ular fuqarolarining o‘zligini namoy on qilishida katta rol o‘ynadi.

Ko‘plab Afrika davlatlari mustaqillik e’lon qilingandan key in ham dunyoning eng kambag‘al davlatlaridan bo‘lib qolaverdi. Mustaqil davlatni qurish juda murakkab jarayon bo‘lib chiqdi. Qiyinchi liklarning ko‘pchiligi o‘tmishdagi mustamlakachilik bilan, yana bir qismi esa mustamlakachilikdan oldingi an’analar bilan bog‘liq edi.Mustamlakachilik tuzumi ag‘darilg and an so‘ng mustamlaka boshqa-

ruv tuzumi ham bekor qilindi va hokimiyatga yangi, davlatni boshqarish tajribasiga ega bo‘lmagan kishilarning kelishi ham ahvolni ancha murakkablashtirdi. Bir qator Afrika davlatlarida ko‘p sonli, tajribasiz va samarasiz, qulog‘igacha korrupsiyaga botib qolgan, davl at boyligini talon-taroj qiluvchi va shu asosda bir-birini qo‘llab-quvv atlovchi byurokratik apparat vujudga keldi. Bunday sharoitda yagona tartib va kuchga ega bo‘lgan tashkilot armiya bo‘lib qoldi. Natijada to‘xtovsiz harbiy to‘ntarishlar yuz berdi. Hokimiyatga kelgan dik tatorlar cheksiz boyl ikl arni egallab oldilar. Iqtis od iyotning yomon faoliyat yuritishi narkotiklar ishlab chiqarish va tarqatish, noqonuniy ravishda oltin va

olmos qazib olish va, hatto, odam savdosi kabi salb iy holatlarning keng tarqal is higa olib keldi.