Sana “ ” 20 yil. Mavzu: Ko‘zga ko‘rinmas xatarlar. Ma`naviy –mafkuraviy tajovuzlar

Yangi dars bayoni: Shuro zamonida xalqimizning ming yillik tarixi, e’tiqodi rad etildi, o’rniga «shaxsga siginish» balosi rubaru buldi.

O`zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» risolasida ta’kidlaganidek: «.... Shurolar zamonida tarixiy haqiqatni bilishga intilish ragbatlantirilmas edi, xukmron mafkura manfaatlariga xizmat kilmaydigan manbalar xalq ko’zidan iloji boricha yirok saklanardi».

Insonlarning ma’naviy-ahloqiy tarbiyasini ta’minlashga kumak-lashadigan muqaddas kitob Qur’oni Karim, Xadisi Sharif, Al-Buxoriy, At-Termiziy, Shayx Najmiddin Kubro, Az-Zamaxshariy, Baxouddin Nakshband singari ulamoyu fo’zalolarning mu’tabar asarlari xalqdan yashirildi, ularga ut qo’yildi, suvlarga okizildi. Qaramlik va mutelik yillarida sodir bo’lgan bu daxshatli vokea va xodisalar o’zbek xalqining milliy ma’naviyati muayyan darajada tanazzulga uchrashiga sabab buldi. Shuro xukumati va tuzumi kurila boshlagan daslabki yillaridayok, avvalo butun ziyolilar va xatto eski o’zbek yozuvini biladigan (mulla deb nom olgan) kishilar ham kamoklarga junatildi. Keyinchalik esa uyda arab alifbosi yozuvidagi kitob va kulyozmalarni saklagan odamlar kattik ta’kib osiga olindi. Xullas, o’zbek xalqining ilgor qismi - ziyolilarga, ma’rifat xomiylariga juda katta zarba berildi. Bu katagonlik xatti-harakati utgan etmish yil davomida u yoki bu darajada doimiy va o’zviy ravishda davom etdi.

Qaramlik va mutelik yillari o’zlarini ilmning hamma sohasini yakkayu yagona bilagoni deb atagan kommunisik mafkura targibotchilari o’z faoliyatlarida utmishdan qolgan barcha ma’naviy merosni butunlay inkor etish yo’liga utib oldilar. Navoiy, Bobur, Ulug’bek, Yassaviy, Mashrab, Nodirabegim singari allomalar feodalizm davri namoyandalari, deb e’lon qilinib, ularning meroslarini urganish takiklandi. Buyuk allomalarning yubileylarini utkazish esa millatchilik kayfiyatlarini kuchaytiruvchi omil sifatida baxolandi.

Urta Osiyo xalqlarining urta asrlarda jaxon fani, madaniyati taraqqiyotiga qushgan xissasi haqida gapirish tarixni ideallashtirish deb ko’rsatildi. Utmishning ulkan merosi, bebaxo milliy ma’naviyat qadriyati bo’lgan kulyozmalarni urganish, nashr qilish imkoniyati chegaralab qo’yildi.

O’zbekistonda barcha dinlarning, birinchi navbatda, islom dinining ko’zga ko’ringan yirik vakillari birin-ketin kamaldi, surgun qilindi, imi-jimida otib tashlandi. Chorak kam bir asr davomida diniy-ma’naviy tarbiyaga urin berilmadi. Diniy ahloq va madaniyatning zarari haqida aytilmagan gap kolmadi.

Daxshatlisi shu buldiki, islom dinini «fosh etish» maksadida aziz-avliyolarning mozorlariga ut qo’yildi, makbaralari ostin-ustin qilindi. Kommunislar, raxbar xodimlar ota-onalari, yakin kishilari janozasiga borishdan kurkib qolishdi. Yurak yutib borganlar partiyadan uchirilib, ishdan olindi.