Samoniy "Kitob-al-ansob" Tashqi tahlil

Samoniy “Kitob-al-ansob”
Tashqi tahlil.
“Kitob-al-ansob” (Nasablar haqida kitob) asari mashxur tarixchi, biograf olim Abu Said Abdulkarim ibn Muh’ammad as-Samoniy (1113-1167)ga tegishlidir. U umri davomida ko'plab yurtlarni kezgan, 50ga yaqin ilmiy asarlar yaratgan. Tarixiy-geografik va etnografik asar Kitob-al-ansob 1156-yil Samarqand shaxrida yozib tugallangan. Asar muallifning O'rta Osiyodan to Arabistongacha bo'lgan sayohati natijasida dunyoga kelgan. Samoniyning ushbu asardan tashqari “Marv tarixi” nomli asari ham mashxur. Afsuski, 20 jilddan iborat “Marv tarixi” asari Chingizxon bosqini davrida yondirib yuborilgan degan qarashlar mavjud. Faqatgina “Kitob-al-ansob” asarigina olimdan yodgorlik qolgan. Ushbu asar Ibn Xolliqonning ma’ lumotlariga ko'ra 8 jilddan iborat bo'lib, uning faqatgina bir qismigina saqlanib qolgan. Tarixchi Ibn-al-Asir tomonidan tahrir etilgan uch jild qismi bizgacha yetib kelgan. Kitobning arabcha matni ikki martta nashr etilgan. Asosiy qismi 1835-yili proffessor D.S.Margoulis tomonidan chop etilgan. Shuningdek, uning Bayrut nashri ham mavjud. Zamonaviy izlanishlardan asar haqida Sh.Kamoliddinov rus tilida nomzodlik va doktorlik ishlari olib borgan va kitob chiqargan.
Ichki tahlil.


 Osiyodan to Arabistongacha bolgan kop yillik sayohati natijasida yozilgan. Kitobda tarixiy va geografik nomlar, qabila boshliqlari, tarixiy shaxslar, viloyatlar, shaharlar va qishloqlar, daryolar, kollar, to Orta glar nomlari alifbo tartibida keltirilib, ularga ancha batafsil izohlar berilgan. S. oz asarida Eron va Movarounnahrdagi shahar va qishloqlarning deyarli barchasi haqida qimmatli malumotlar bergan. Mas., Nasaf shahrining 3 mahallasi, 4 kochasi, 2 masjidi, 2 karvonsaroyi, 1 raboti haqida soz yuritadi.
bor. Bu asarda islomiyatdan to muallifning zamonigacha musulmon 
mamlakatlarida, kwproq Eron va Movarounnah’rda wtgan mashh’ur kishilar 
h’aqida keng malumot beriladi. 
“Kitob al-ansob” Movarounnah’rning qadimiy tarixi, yirik shah’arlari, 
qwshni mamlakatlar, xususan Xitoy bilan bwlgan savdo va madaniy aloqalarni 
wrganishda muh’im manbalardan biri h’isobanadi. Ushbu asar twg’risida 
Sh.Kamoliddinov nomzodlik va doktorlikdissertatsiyalvrini ёqlagan va rus tilida 
kitob chiqargan.