Самиси ўқув услубий

Маркетинг ахборот тизими концепцияси 
Маркетинг режаси бажарилишининг боришини таҳлил қилиш, 
режалаштириш, амалга ошириш ва назорат қилиш жараёнида истеъмолчилар, 
рақобатчилар, корхонанинг имкониятлари, дилерлар ва бозордаги бошқ 
кучлар ҳақидаги ахборот керак бўлади. 
Маркетинг ахборот тизими концепцияси 6.4-расмда акс эттирилган.
Маркетинг 
ахборот 
тизими 
– 
маркетинг 
тадбирларидан 
фойдаланишни режалаштириш, ҳаётга татбиқ этиш ва назорат қилишни 
такомиллаштириш мақсадида маркетинг соҳасида долзарб ва аниқ 
маълумотларни ўз вақтида тўплаш, таснифлаш, таҳлил қилиш, баҳолаш ва 
тарқатиш учун мўлжалланган услубий усуллар, асбоб-ускуналар ва 
одамларнинг ўзаро алоқа тизимидир. 
Ички ҳисобот тизими. Ҳар қандай фирманинг ички ҳисоботи мавжуд 
бўлиб, унинг таркибига жорий сотув, харажатлар миқдори, моддий заҳиралар 
ҳажми, нақд пул ҳаракати, дебиторлик ва кредиторлик қарзлари ҳақидаги 
маълумотлар каби кўрсаткичлар киритилади. ЭҲМнинг қўлланшии самарали 
ички ҳисобот тизимларини яратишга имкон беради. Бундай тизим мавжуд 
бўлган ҳолларда савдо агенти исталган нуқтадан туриб унга керакли 
маълумотларни, масалан, товарнинг омборда мавжудлиги ҳақида телефон 
орқали сўраб билиши, омборда қоғознинг бор-йўқлигидан ташқари уни қачон 
ва қайси комбинат ишлаб чиқарилганлигини аниқлаши мумкин. Бу эса 
рақобатчилар олдида катта устунлик беради. 
Ташқи жорий маркетинг ахборотини тўплаш тизими. Ташқи жорий 
маркетинг ахборотини тўплаш тизими раҳбариятни энг сўнгги ҳодисалардан 
хабардор қилиб, услубий усуллар ва манбалар йиғиндисини ифодалайди. 
Улар ёрдамида раҳбарият тижорат муҳитида рўй бераётган ҳодисалар ҳақида 
кундалик ахборот олиб туради. Фирмалар раҳбарияти бундай ахборот 
тўплашнинг қуйидаги усулларидан фойдаланади: газета ва китоблар, махсус 
нашрларни ўқиш, таъминотчилар ва фирма штатидаги ходим бўлмаган бошқа 
шахслар билан суҳбатлашиш; фирманинг бошқа ходимлари ва 
бошқарувчилари билан маълумот алмашиниш; сотувчиларни ҳодисаларни 
қайд қилиш ва улар ҳақида хабардор қилишга ўргатиш (улар фирманинг "кўз 

---

ва қулоқлари"); ташқи маркетинг ахборотини (айниқса, рақобатчилар 
тўғрисида) тўплаш бўйича мутахассисларни белгилаш; ташқи жорий 
ахборотни четдаги таъминотчилардан сотиб олиш (товарлар нархи, бозор 
улуши, рақобатчилар рекламасини танлаш ҳақида ахборот тўплаш билан 
шуғулланувчи махсус фирмалар мавжуд), жорий маркетинг ахборотини 
тўплаш ва тарқатиш бўйича махсус бўлимлар тузиш. Бу бўлимларда 
фирмаларни қизиқтирган маълумотлар жамланади. Бу эса маркетинг бўйича 
бошқарувчиларга келиб тушувчи ахборот сифатини кескин оширади.