Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

 
3-ИШ. БЕТОН НАМУНАЛАРНИ ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИ САҚЛАШ 
Ишлаш тартиби.
 
Бетон намуналарини тайѐрлашда томонлари 1х2 м бўлган 
идишга тарозида тортилган қум солинади. Кейин устига тортилган цемент солиниб, 
яхшилаб аралаштирилади ва унга олдиндан тортиб қўйилган шағал солиб яна 
аралаштирилади. Қуруқ қоришма ўртасида белкурак билан чуқурча қилинади ва унга 

---

92 
маълум миқдордаги сув қуйилади. Белкурак билан қоришмани ағдариб 5-10 мин 
аралаштирилади ва синаш учун 10х10х10 см ли қолипларга жойланади. Қолип титратгич 
устига ўрнатилади ва маҳсус қисқичлар билан маҳкамланади. Ёки бетон қоришма пўлат 
стержен билан 25 марта зичланади. Бетон қоришмасининг юзасига нам латта ѐпиб 
қўйиб бир кун сақланади. Кейин қолиплардан бўшатиб, ҳар қайси намуна 27 кун 
сақланади.
4-ИШ. БЕТОН НАМУНАЛАРИНИ СИНАШ ВА МАРКА (КЛАСС) БЕЛГИЛАШ 
Асбоб ва ускуналар.
 10х10х10 см ли бетон намунаси, чизғич, гидравлик пресс. 
Ишлаш тартиби.
 Бетон намуналарини синаш ва маркасини белгилашда 10х10х10 см 
ли кум намуналари тайѐрланади. Синаладиган намуналар тўғри геометрик шаклда 
бўлиши керак. Намунани синашдан олдин унинг куч тушадиган юзасининг томонлари икки 
мартадан ўлчанади ва кўндаланг кесим юзаси (S) 0,1 см
2
аниқликкача ҳисобланади. 
Сиқилишга синаладиган намунага тушадиган куч қолипдаги қоришманинг жойланиш 
юзасига параллел бўлиши керак. Бетон намуна пресс плиткасининг марказига ўрнатилади 
ва секундига 0,2-0,3 тезликда намуна ѐрилгунча куч берилади. Учта бетон намунасининг 
синаш натижасида олинган натижаларнинг ўртача арифметик қиймати бетоннинг 
сиқилишга мустаҳкамлик чегарасини ифодалайди ва у қуйидаги 2-формула орқали 
ҳисоблаб топилади, олинган натижалар жадвалга ѐзиб борилади. 
S
P
R
б
сик
, МПа. (2) 
Оддий бетон намуналарини нам шароитда 28 кунгача сақлашнинг иложи бўлмаса, уларни 
3 ѐки 7 кун намликда сақлаб, сўнгра синаш ҳам мумкин. У ҳолда бетоннинг сиқилиш 
(эгилиш)даги мустаҳкамлик чегараси қуйидаги 3-формула
 
орақали ҳисобланади: 
,
lg
28
lg
28
.
n
R
R
n
б
сик
(3) 
тайѐрланган кун – синалган кун – 
қотириш учун кетган кун –….. 
№ 
Намуна ўлчамлари, см 
Кесим 
юзаси, см
2 
Бузувчи 
куч, кгс 
Сикилишга мустаҳ-
камлик чегараси , кгс/см
2
эни 
қалинлиги 
1 
2 
Бўлим бўйича умумий хулосалар: