Самиғов Нигматджон Абдурахимович Хасанова Мухаббат Қодировна Зокиров Жамолиддин Сайфутдинович

 
1-ИШ. ЁҒОЧНИНГ НАМЛИГИНИ АНИҚЛАШ 
Таъриф. 
Ёғочнинг ҳар бир хоссасини аниқлашда унинг табиий намлиги олдиндан 
аниқланган бўлиши керак. Ёрочнинг намлиги деб, унинг табиий ҳолатдаги массаси билан 
турғун вазнгача қуритилган массаси орасидаги фарққа (% да) айтилади. Буни аниқлашда 
синаш учун тайѐрланган рейкадан томонлари 20х20х20 мм ли намуна арраланади. Бу ѐғоч 
намуна мутлако нуқсонсиз (кўз, дарзсиз) ва чиримаган бўлиши керак. 
Асбоб ва ускуналар. 
Қуритиш шкафи, дастарра, чизғич,
 
шиша стакан, аналитик 
тарози, тарози тошлари, ѐғоч намунаси. 

---

103 
Ишлаш тартиби.
Табиий нам рейкадан арралаб тайѐрланган бешта намунанинг 
ҳар бирини алоҳида-алоҳида қилиб аналитик тарозида 0,001 г аниқликкача тортилади (m
1
) 
ва уларни бешта шиша стаканчага солиб, температураси 100-105°С ли қуритиш шкафида 
турғун вазнгача қуритилади. Агар синалаѐтган ѐғоч намуна юмшоқ жинслар гуруҳидан 
(қарағай, арча, терак ва ҳаказо) бўлса 6 соат, қаттиқ жинслардан бўлса (эман, қора 
қайин, шумтол, тилороч ва ҳаказо) 10 соат қуритилади. Шунда ҳам намуналар турғун 
вазнга эга бўлмаса, уларни яна 2 соат қуритиб, кейин тортилади. Намунанинг кейинги 
массаси олдинги массасига тенг бўлса ѐки 0,002 г фарқ қилса, қуритиш тўхтатилади. 
Стаканчаларда куритилган намуналар усти маҳкам қилиб ѐпилган ҳолда кальций хлор ѐки 
сульфат кислотаси солинган эксикаторга солинади. Намуналар эксикаторнинг юқори 
панжараси устига қўйилган ҳолда хона температурасигача (+20°С) совитилади ва 
намуналарни яна тортиб, қуритилган ҳолатдаги массаси (m
2
) топилади. Ёғоч намунанинг 
намлиги (W) 1-формуладан аниқланади. Олинган натижалар 1-жадвалга ѐзилади. 
Жинси - Ҳаво ҳарорати -.......... 
Ҳаво намлиги - ...... 
№ 
Намуна массаси. г 
Ёғоч намлиги, % 
қуритишдан 
олдин 
қуритишдан 
кейин 
буғланиб кетган 
намлик 
1 
намликнинг ўртача қиймати - % 
Ҳисоблаш формуласи:
%,
100
2
2
1
m
m
m
W
(1) 
бу ерда m
1
- намунанинг табиий ҳолатдаги массаси, г; 
m
2
 – намунанинг қуритилгандан кейинги массаси, г. 
а) Н.Н. Чулицкий диаграммаси бўйича ѐғоч намлигини аниқлаш. 
Ишлаш тартиби.
 
Узоқ вақт очиқ ҳавода сақланган ѐғочнинг 
намлиги атроф-муҳитнинг намлигига тенглашиб қолади, бундай 
ѐғочнинг мувозанат намлиги деб аталади. У 1-график Чулицкий 
диаграммаси 
бўйича 
аниқланади. 
1-графикдаги 
кўндаланг 
жойлашган сонлар хона ҳавосининг ҳарорати, бўйлама жойлашган 
сонлар хона ҳавосининг намлигини билдиради. Ёғоч намлигини 
билиш учун шу хона ѐки шу муҳитдаги иссиқлик ва намликка 
этиборимизни қаратишимиз лозим. Масалан: ҳарорат 20
0
С, 
намлик 70% бўлса, графикдан қаралаганда кўрсаткич 13% ни 
кўрсатиб турибди. Демак расмдаги Чулинский диаграммаси бўйича 
ѐғочнинг намлиги 13% экан.
Ёғочнинг намлиги -…....%