Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Mavzu: Namlik bo‘yicha ventilyatsiyani hisoblash.

Darsning maqsadi - molxonadagi ventilyasiya havosining hajmini namlik bo‘yicha xisoblashni o‘rganish natijasida mikroiqlim ko‘rsatgichlarini aniqlashdir.

Darsga kerakli ko‘rgazmali qurollar - hayvonlar tomonidan 1 soatda ajratilayotgan namlik to‘g‘risidagi jadval, interpolyasiya formulasi, maksimal va mutloq namlik jadvallari, viloyatlar bo‘yicha o‘rtacha harorat va mutloq namlik jadvali hamda havoning harakat tezligini aniqlash jadvali zarurdir.

Darsning mazmuni - namlik bo‘yicha su’niy ventilyasiyani hisoblash molxonalar ichida namlik - issiqlik rejimini me’yorda saqlash va havo tarkibidagi zararli gazlarni molxonadan chiqarish uchun xizmat qiladi. Molxonalarda namlik qo‘yidagi manbalardan hosil bo‘ladi:

1. Molxonadagi hayvonlar tomonidan ajratilayotgan namlik 75-80%

2. Atmosfera havosi bilan molxonaga kiritilayotgan namlik 10 – 15

3. Poldan ko‘tarilayotgan qushimcha hamma hayvonlar uchun 10 %, cho‘chqalar uchun 25 % ni tashkil etadi.

Namlik bo‘yicha su’niy ventilyasiya qo‘yidagi formula bilan hisoblanadi.

Bu erda:

Lm³/s - bir soatda almashadigan ventilyasiya havosi hajmi, m³/c

Q - molxonadagi jami hayvonlar tomonidan 1 soatda ajratilayotgan namlik miqdori (g/s). Qiymati hayvonlarning tirik vazni va maxsuldorligiga qarab jadvaldan olinadi. (9 jadval)

10(25)% - poldan kutarilayotgan qo‘shimcha namlik, cho‘chqalar uchun 25% boshqa hayvonlar uchun 10%. Qiymati jami hayvonlar tomonidan 1 soatda ajratilayotgan namlikning 10 (25) % iga to‘g‘ri keladi.

q₁ - nisbiy namlikni normada saqlash uchun zarur bo‘lgan mutloq namlik. Qiymati molxonaning ichki harorati va nisbiy namligiga qarab maksimal namlik jadvali (1-jadval) bo‘yicha aniqlanadi.

q₂ - tashqi atmasfera havosining mutloq namligi. Qiymati qish oylarini mutloq namligini o‘rtacha ko‘rsatgichiga teng bo‘lib jadvaldan olinadi. (12-jadval)

Misol. Zarafshon fermer xo’jalogiga qarashli molxonada 50 bosh qoramol saqlanadi. Shundan tirik massasi 600 kg 10 bosh bug‘oz sigir, 30 boshi tirik massasi 500 kg 10 l sut beruvchi sog‘im sigir, qolgan 10 boshi tirik massasi 550 kg 5 l sut beruvchi sog‘im sigirdir. Molxonaning ichki harorati +8⁰C, tashqi harorat - 4⁰C, atmosfera bosimi 745 mm simob ustuniga teng. Nisbiy namlik 85 %, ventilyasiya quvurining balandligi 4 m, molxonada 2 dona eshik (o‘lchami 2,5x3 m), 12 dona deraza (1,2x0,8 m), pol betondan, devorlari g‘ishtdan, shifti yog‘och taxta, qamish, tuproq bilan yopilib usti shiferlangan. Havo kirituvchi kanalning o‘lchami (0,3x0,3 m), havo chiqaruvchi trubaning o‘lchami (0,8x0,8 m), eshik va derazalar bir qavatli. Molxonaning uzunligi 36 m, eni 10 m, balandligi 3 m. Molxona Samarqand viloyatida qurilgan.

Hisoblash:

Q = ni toppish ya’ni 1 soatda molxonadagi jami hayvonlar tomonidan ajratilgan namlikni topish.

a) 1 bosh 600 kg lik bug‘oz sigir 1 soatda 440 g/s namlik ajratadi.

Jami 10 boshi x 440 = 4400 g/s ajratadi.

b) 1 bosh 10 l sut beruvchi 500 kg lik sog‘im sigir 1 soatda 455 g/s namlik ajratgan. Jami 30 boshi x 455 = 13650 g/s ajratadi.

v) 1 bosh 5 l sut beruvchi 550 kg lik sog‘im sigir 1 soatda 446,5g namlik ajratgan ( bu interpolyasiya formulasi bo‘yicha hisoblangan )