Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Hayvonlarni temir yo‘lda tashish - hayvonlar maxsus vagonlarda yoki yuk vagonlarida tashilishi mumkin. Vagonlarning hamma eshiklari panjaralar bilan berkitiladi, oziqa saqlash va bog‘lash xalqalari, chiroq - fonarlar tayyorlanadi. Barcha zaruriy asbob anjomlar ya’ni chelak, kurak va boshqalar bilan jo‘natadigan xujalik ta’minlaydi. Hayvonlar vagonda uzunasi yoki ko‘ndalangiga joylashtiriladi. Ko‘ndalang joylashtirishda uzunasiga joylashtirishga qaraganda 20% ko‘proq mol sig‘adi.

Naslli va qimmatbaho hayvonlar ortilgan har bir vagonga 1 ta kuzatuvchi qo‘yiladi. Ularning vazifasiga mollarni joylashtirish, bog‘lash, eshik panjaralarini mahkamlash va asbob-anjomlardan to‘g‘ri foydalanish kiradi. Kuzatuvchilar vaqtida hayvonlarni oziqlantiradi, sug‘oradi, tozalaydi va begona odamlarni vagonga kiritmaydi.

Har bir vagonga har xil turdagi hayvonlarni ortish me’yori mavjud. Vagonga katga yoshdagi qoramoldan 16 - 24 bosh, bir yoshdan katta bo‘lgan buzoqlarni 24 - 28 bosh va yosh buzoqlardan 36 - 50 bosh ortiladi. Qo‘y-echkilar 30 - 110, cho‘chqalar og‘irligi 80 kg gacha bo‘lsa 50 - 60, 80 - 100 kg bo‘lsa 44 - 50 bosh, 100 - 150 kg bo‘lsa 32 - 44 va 150 kg dan ortiq bo‘lsa 20 - 32 bosh ortiladi. Otlar 14 boshdan ortiq ortilmaydi. Quyon va parrandalar kataklarga joylashtirilib, vagonga 850 - 1050 ta tovuq, 250 ta g‘oz, 400 - 450 ta o‘rdak, 500 ta kurka, 500 quyon, 100 ta tulki, 200 ta norka va qunduz, 150 ta suv kalamushi ortiladi.

Qoramol, qo‘y va cho‘chqalar tashiladigan vagon eshiklariga panjara osiladi. Quyon, mo‘ynali hayvon va parrandalar maxsus kataklarga joylashtirilib ortiladi.

Havo issiq paytlarida hayvonlar vagonlarga ortilsa eshiklari va darchalari orqali shamollatib turiladi. Harakat vaqtida bir tomoni, to‘xtab turganda esa ikki tomoni ham ochiladi. Cho‘chkalar ortilgai vagonlar shamollatib turish bilan cheklanmay, vaqt-vaqti bilan tagiga suv sepib turiladi. Temir yo‘l qoidasiga asosan qish paytlari havo xarorati -25⁰S dan past bo‘lsa cho‘chkalar vagondan tushirilmaydi, yozda esa harorat +25°S dan yuqori bo‘lganda 100 kg dan og‘ir bo‘lgan cho‘chqalar vagonga ortilmaydi.

Vagonlarning tozaligi va quruqligiga e’tibor berish kerak. Kuzatuvchilar kuniga hayvonlarni tagini tozalaydi va axlatlar vagonning bir burchagiga yig‘ib qo‘yilib, keyin temir yo‘l tomonidan maxsus ajratilgan erga tushiriladi. Poezd harakati vaqtida go‘ng sochilib tushmasligi uchun eshikii ostonasiga bitta to‘sin taxtani urib qo‘yish kerak. Hayvonlar kuniga 3 marta oziqlantiriladi. Qishda 1 - 2, yozda 2 - 3 marta sug‘oriladi. Yo‘lda ketayotganda favqulodda hayvonlarda kasallik uchrasa yoki o‘lib qolsa bosh konduktorga tezda xabar qilinadi. Keyin radio yoki telegraf orqali temir yo‘l veterinariya nazoratiga xabar qilinadi. Hayvonlarni tashishda veterinariya nizomi ko‘rsatmasiga asosan hamma zooveterinariya qonun-qoidalariga kat’iy amal qilinadi.