|
Mustahkamlash uchun mashq:
I. Otlarning turlanishini jadval yordamida aniqlang:
concharum, sulcorum, processum, digitorum, facierum, lamellarum,
arteriarum, oculorum, lingularum, ligamentorum, plexum, genuum,
aperturarum, recessum.
II. Gen. PL shaklini yasar.g:
pes, pedis, m; cavitas, atis, f; foramen, inis, n; unguis, is, m; thenar, aris,
n; dens, dentis, m; caput, itis, n; frons, frontis, n; paries, etis, m; tempus,
oris, n; canalis, is, m; apex, icis, m; calcar, aris, n; tuberositas, atis, f;
cervix, icis, f; os. ossis, n; ars, artis, f; stapes, edis, m; glans, glandis, f;
meninx, ngis, f.
ANATOMIK TERMINLAR TUZISH
Anatomik terminlarni birlik shakiida ishlatilishi
Anatomik terminlarni tuzishda ot va sifat so‘z turkumiaridan foydalaniladi. Ot qaysi rodda ishlatilsa sifat ham shu rodda bo‘ladi.
Ala dextra corporis;
Tuberculum minus frontis;
Processus major dentis;
Anatomik terminlarni ko‘plik shakiida ishlatilishi
Gen. PI. shakiini yasash uchun quyidagilarni bilish shart:
1) otlarning va sifatlarning !ug‘at shakli;
2) turlanishi;
3) negizni to‘g‘ri tanlash;
4) negizga Gen. PI. qo‘shimchasini qo‘shish.
Eslab qoling: Turlanish Gen. PI.
I -arum
II -orum
IV -uum
V -erum
I, II, V turlanishdagi otlarga I guruh hamda orttirma daraja sifatlariga qaratqich kelishigi qo‘shimchasining umumiy komponenti ≪ит≫ xarakteri unli asosga ≪г≫ orqali qo‘shiladi. IV turlanishdagi otlarga esa bevosita xarakterli unli ≪и≫ ga qo‘shiladi.
Mustahkamlash uchun mashq:
I. Otlarning turlanishini jadval yordamida aniqlang: concharum, sulcorum, processum, digitorum, facierum, lamellarum, arteriarum, oculorum, lingularum, ligamentorum, plexum, genuum, perturarum, recessum.
II. Gen. PL shaklini yasar.g: pes, pedis, m; cavitas, atis, f; foramen, inis, n; unguis, is, m; thenar, aris, n; dens, dentis, m; caput, itis, n; frons, frontis, n; paries, etis, m; tempus, oris, n; canalis, is, m; apex, icis, m; calcar, aris, n; tuberositas, atis, f; cervix, icis, f; os. ossis, n; ars, artis, f; stapes, edis, m; glans, glandis, f; meninx, ngis, f.
ala, ae f
|
Qanot
|
aorta, ae f
|
Aorta
|
arteria, ae f
|
Arteriya
|
concha, ae f
|
chig‘anoq
|
costa, ae f
|
qovurg‘a
|
crista, ae f
|
Qirra
|
lamina, ae f
|
Pilakcha
|
lingua, ae f
|
Til
|
mandibula, ae f
|
pastki jag‘
|
maxilla, ae f
|
yuqorigi jag‘
|
orbTta, ae f
|
ko‘z olmasi
|
raphe, es f
|
chok (paydagi)
|
scapula, ae f
|
kurak suyagi
|
spina, ae f
|
o‘tkir qirra
|
vena, ae f
|
Vena
|
vertebra, ae f
|
Umurtqa
|
patella, ae f
|
tizza qopqog‘i
|
sutura, ae f
|
chok(suyak)
|
tuba, ae f
|
nay, truba
|
bucca, ae f
|
Lunj
|
gingiva, ae f
|
Milk
|
lingula, ae f
|
Tilcha
|
papilla, ae f
|
so‘rg‘ich
|
protuberantia, ae f
|
bo‘rtma tepalik
|
pulpa, ae f magliz,
|
yumshoq modda
|
angulus, i m
|
Burchak
|
brachium, in
|
Yelka
|
cavum, in
|
bo‘shliq
|
cranium, in
|
kalla suyagi
|
ligamentum, in
|
Boylam
|
musculus, i, in
|
Mushak
|
septum, i n
|
to‘siq
|
sulcus, i m
|
egat, egatcha
|
tympanum, i n
|
nogora parda
|
calcaneus, i m
|
tovon suyagi
|
digitus, i m
|
Barmoq
|
humerus, i m
|
yelka suyagi
|
manubrium, i n
|
Dastak
|
radius, i m
|
bilak suyagi
|
sternum, i n
|
to‘sh suyagi
|
corpus, oris n
|
Tana
|
foramen, inis n
|
Teshik
|
os, ossis n
|
Suyak
|
crus, cruris n
|
Oyoqcha
|
arcus, us m
|
Ravoq
|
cornu, us n
|
Shox
|
meatus, us m
|
yo‘l
|
ductus, us m
|
Oqim
|
processus, us m
|
o‘siqcha
|
sinus, us m sinus,
|
bo‘shliq
|
textus, us m
|
to'qima
|
genu, us n
|
Tizza
|
Nazorat savollari
1. I turlanishdagi otlar Gen. PI. da qanday qo‘shimchani oladi?
2.11 turlanishdagi otlar Gen. PI. da qanday qo‘shimchani oladi?
3. Ill turlanishdagi otlar Gen. PL da qanday qo‘shimchani oladi?
4. IV turlanishdagiotlar Gen. PI. da qanday qo‘shimchani oladi?
5. V turlanish otlar Gen. PI. da qanday qo‘shimchani oladi?
10-mavzu: Sifatlarning lug'at shakli
Darsning maqsadi:Kafedrada lotin tili va farmasevtika terminologiyasi fanidan Sifatlarning lug'at shakli mavzusi bo’yicha o’qitish, topshiriqlarni bajarish bo’yicha qoidalar va kerakli adabiyotlar bilan yaqindan tanishtirish.
Darsning o’tkazish usuli– kafedrada mavjud bo’lgan adabiyotlar, amaliy mashg’ulotlar uchun tayyorlangan ishlanmalar bilan tanishtirilib ko’rsatiladi.
Amaliy mashg’ulotni o’tkazishda avvalo kafedrada mavjud bo’lgan lotin tili va farmasevtika terminologiyasi fanidan asosiy va qo’shimcha adabiyotlar bilan tanishtirishdan boshlanadi.
Amaliy dars uchun kerakli jixozlar: Tarqatma materiallari va plakatlar.
Mavjud bo’lgan adabiyotlar ko’rsatib o’tiladi.
1.X.T.Umarov. Lotin tili va tibbiy farmatsevtik terminologiya asoslari.”Tamaddun’’ Toshkent 2015.
2.L.X.Bazarova, N. S .Suyunov .Lotin tili.Toshkent.’’Extremum press’’ 2011.
3.Barbara A.Gylys, Regina M.Masters “Medical Terminology Simplified fourth edition. A programmed learning approach by body system ” USA 2010
4.Author: Maіgorzata Budzowska ”Medical Latin Course” Medical University of LODZ 2007
5.М.Н.Чернявский “Латинский язык и основы медицинской терминологии” Москва 2007
6.
8. Edwina Kidd, Ole Fejerskov. Essentiais of dental caries Fourth edition. Oxford University press. 2016.
9.M.N.Israilova “Lotin tili va klinik farmasevtika terminlari” o‘quv qo‘llanma. Toshkent 2016. ”Fan va texnologiyalar” nashriyoti
10.M.N. Israilova, M.I. Abidova Lotin tili uchun umumiy lug‘at. Toshkent 2016. ”Fan va texnologiyalar” nashriyoti
Sifatlarni bosh va qaratqich kelishik birlikda ishlatilishi
Sifatiarni lugat shakli bosh kelishik birlik shakli hisoblanib, otning
rodiga qarab ular tanlab olinadilar. Qaratqich kelishik birlik shakli esa,
otlarning turlanishi bo'yicha qo‘simcha oladilar. Agar otimiz jenskiy rod
bo'lsa, sifatimiz I guruh bo‘lganida bosh kelishik birlikda -a
qo‘shimchasini oladi, qaratqich kelishik birlikda esa -a e qo‘shimchasini
oladi.
№ Bosh kelishik birlik
shakli qo‘shimchasi
m f n
Misol Turlanish tipi
1 -us, -a, -um bonus, bona,
bonum
bona I turlanish
bonus, bonum 11
turlanish
2 -er, -era, -erum tener, tenera,
tenerum
tenera I turlanish
tener, tenerum 11
turlanish
3 -er, -ra, -rum ruber, rubra,
rubrum
rubra I turlanish
ruber, rubrum II
turlanish
Qaratqich kelishik birlik shaklida bona - bonae
Do'stlaringiz bilan baham: |
