Samarqand veterinariya meditsinasi instituti farmakologiya, toksikologiya va veterinariya sanitariya ekspertizasi va gigiyena kafedrasi

Miqdorlar	Gramm(g)	Milligram(mg)
Millilitir(ml)
1	500	500,0	0,5	500 ml
2	100	100,0	0,1	100 ml
3	50	50,0	0,05	50 ml
4	10	10,0	0,01	10 ml
5	5	5,0	0,005	5 ml
6	1	1,0	0,001	1 ml

Suyuq shakldagi dori vositalarining miqdorlari retseptda tomchi holatlarida berilishi mumkin. Bunday paytlarda tomchi miqdorlari rim sonlari bilan retseptda guttas tomchi so’zi yozilib, so’ngra tomchi soni ko’rsatiladi. Qisqacha gtts deb yozish ham mumkin.
Misol uchun: Solutiones Adrenalini hydrochloride 1:1000 – guttas X (qisqacha gtts.-X) – adrenalin gidroxloridning 1:1000 nisbatdagi eritmasidan – 10 tomchi.
Agarda bir retseptda olinadigan ikki xil dori vositasining miqdorlari bir xilda bo’lsa u xolatda ikkinchi dori vositasi nomi yozilgandan so’ng aia (aa) – teng so’zi yozilib miqdori ko’rsatiladi.

Misol uchun: Acidi lactici

Acidi salicylici aa – 10,0
Collodii elastici – 80,0
Retseptda dori vositasining aktivligi ta’sir birligida beriladigan bo’lsa u xolatda grammda emas TB ko’rsatiladi.
Misol uchun: Benzylpenicillinum – natrii – 500000 TB

• 
  (benzilpenisillin natriy 500000 TB)
  

Murakkab retseptlar tarkibiga kiruvchi dori vositalari quyidagi tartibda yoziladi.
a) Asosiy dori vositasi –remedium basis, retseptda yozilgan bitta dori vositasi doimo keraklicha davolash samarasini bermaydi, shu tufayli asosiy dori vositasini ta’sir xususiyatini oshirish va uzaytirish maqsadida.
b) Yordam beruvchi vosita – remedium adivans qushib yoziladi.
v) Retseptda tayyorlanadigan dori vositalari yokimsiz hidga, achchiq va nordon ta’amga ega bo’lsa bu xolatlarni yaxshilash maqsadida doriga hid, ta’am va rang beruvchi vositalar–remedium corrigens qushiladi. Bunday paytda tayyorlanadigan dorini qaysi tur hayvonlariga berilishi hisobga olinadi.
Misol uchun: Sigirlarga beriladigan bo’lsa (corrigens) sifatida tuz, qo’ylarga – qalampir, it va mushuklarga esa shakar va sharbat qushiladi.
g) Yuqorida olingan barcha vositalarni qushib tayyorlanadigan dorini biron xil shaklga kiritish talab etiladi. Yani remedium constituens–shakl beruvchi vosita.
Shakl beruvchi vositalar asosiy dorining ta’sir etuvchanligini o’zgartirmasligi va hayvon organizmiga salbiy ta’sir ko’rsatmaydigan bo’lishi shart.
Suyuq dori shakllarini tayyorlashda shakl beruvchi vositalar sifatida – suv, spirt, moy olinsa, yumshoq dori shakllari uchun yog’, vazelin va boshqalar olinadi.
Bu vositalarning qushilishi kerak bo’lgan miqdorlari ko’rsatilishi ham mumkin ammo ko’p xolatlarda retseptda quantum satis (qisqacha q.s.) – kerakligicha olinsin deb yoziladi.
Bunday xolatlarda farmasevt o’zi miqdorini belgilab oladi.
Misol uchun: Rp.: Coffeini natrio-benzoici (basis)
Diuretim aa –0,1 (adivans)
Sacchari – 0,3 (corrigens)
Aquae destillatae – 10,0 (constituens)
(eritma tayyorlash ko’rsatilgan).
#
yoki Rp.: Folii Digitalis pulverati – 2,0 (basis)
Pulveris radicis Althaeae q.s. (constituens)
(Pilyula tayyorlash ko’rsatilgan)