Samarqand veterinariya meditsina texnikumi

Mavzu: Elektromagnitli ijro mexanizmlari
Reja:

3. 
   Elektromagnitli ijro mexanizmlari haqida tushuncha
   
4. 
   Elektromagnitli muftalar
   

Avtomatik rostlash va boshqarish tizimlarida elektr energiyasini ishchi organning tekis xarakatiga aylantirib beruvchi elektromagnitli uzatmalar IM lar sifatida qo’llanishi mumkin. Bu elementlar yana solenoidli mexanizmlar deb ham yuritiladi.
Elektromagnitli IM lar tipi, tuzilishiga ko’ra chiqish koordinatasi ko’rinishlarga ajratilishi mumkin:nto’g’ri xarakatlanuvchan rostlovchi organga ega bo’lgan IM lar uchun: siljish, tezlik ta’sir qiluvchi kuch; aylanuvchan xarakatga ega bo’lgan rostlovchi organli IM lar uchun: aylanish burchagi, aylanish chastotasi, aylanish momenti.
Elektromagnitlar o’zgaruvchan (bir fazali va uch fazali), o’zgarmas tokli bo’lishi mumkin. Ularning asosiy tavsifnomasi: yakorning surilishi; yakorning surilishi va tortish kuchi orasidagi bog’lanish; yakorning surilishi va elektroenergiya sarfi, ishga tushish vaqti orasidagi bog’lanish.
Yakorning maksimal surilishiga qarab qisqa yurishli va uzun yurishli elektromagnitlar ajratiladi.
Elektromagnitlar qo’yidagi talablarga javob berishi kerak:

1. 
   Tanlanayotgan konstruksiya siljish uzunligi, tortish kuchi va berilgan tortish tavsifnomasiga mos kelishi kerak;
   
2. 
   Tez xarakatlanuvchan tizimlar uchun shixtalangan magnitli o’tkazgichga ega bo’lgan elektromagnitlar, sekin xarakatlanuvchan tizimlar uchun shixtalanmagan magnit o’tkazgichga ega bo’lgan hamda massivli mis gilzali elektromagnitlar qo’llanilishi mumkin.
   
3. 
   Ishga tushish sikllari soni yo’l qo’yilgandan kam bo’lishi kerak.
   
4. 
   Bir xil mexanik ishlar uchun o’zgaruvchan tok elektromagnitlari o’zgarmas tokda ishlovchi elektromagnitlarga nisbatan ko’proq elektroenergiya talab qiladi.
   
5. 
   Elektromagnitlar ishlatish uchun qulay va oddiy bo’lishi kerak. Elektromagnitlarni kuchlanish, tok va quvvat kattaliklari orqali tanlash
   

mumkin. Elektromagnit tanlangandan so’ng uning cho’lg’amlari qizishga nisbatan xisoblanadi. Bu holda ruxsat etilgan qizish harorati 85...90⁰ S xisobida olinadi. Elektromagnitli IM ning uzatish funksiyasi :
U(r) K_m
W(p) = = (7.1)
U(p) (Ter+1) (T²1 r+T2r+1)
bu yerda U — yakorning siljishi;
T_e=L₀/Ro — elektromagnitning vaqt doimiysi;
L₀ va R₀ — induktivlik va elektromagnit galtagining aktiv qarshiligi;
T₁=v m/c_n; m — qo’zg’aluvchan qismlarning massasi;
S_n — prujina qattiqligi; T₂=K_d/S_n ;
K_d — koeffitsiyent (dempfirlash).
2K0/K
K_m= — elektromagnit tortish kuchi va g’altakdagi I_k toki- S_nK₀
SnR0
ning orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti.
Agar boshqaruv obektining vaqt doimiysidan (T_e, T₁, T₂) katta bo’lsa, uzatish funksiyasi inersiyasiz zveno ko’rinishida berilishi mumkin: W(p)= K_m
Elektromagnitli muftalar
Muftalar — uzatma va ishchi mexanizmlar orasidagi bog’lovchi zveno hisoblanadi. Ularning ish prinsipi bog’lovchi elementlarning elektromagnit xususiyatlariga asoslangan.
Elementlarning bog’lanishi ko’rinishiga qarab muftalar funksiyali quruq ishqalanuvchan, qovushoq ishqalanuvchan va siljish muftalarga ajratiladi. Quruq ishqalanish muftasi (7.4, a-rasm) 3 va 9 vallarga bog’langan 5, 6 - ikkita yarim mufta holda 2 xalqa va 4 shetkalardan kuchlanish qabul qiluvchi 1 cho’lg’amdan tashkil topgan. 6- yarim muftaning boshqariluvchi qismi 8- shponkaning o’qi bo’yicha xarakatlanadi, u ishchi mexanizmning 9-vali bilan bog’langan. Boshqariluvchi 6 mufta 7 prujina yordamida 5 boshqaruvchi muftaga nisbatan siqiladi. Cho’lg’amlarga elektr toki berilishi bilan hosil bo’lgan elektromagnit maydon 7 prujina kuchini yengib, boshqariluvchi 6 muftani tortadi. Ishqalanish kuchlari hisobiga 5 va 6 yarim muftalarda hosil bo’ladigan aylantiruvchi moment boshqaruvchi valdagi boshqariluvchi valiga o’tkaziladi. Uzatilayotgan aylantiruvchi momentni kattalashtirish uchun muftalarni ko’p diskli ko’rinishda tayyorlanadi.
Qovushoq ishqalanuvchi muftalar (7.4 b-rasm) ferroparo-shakli yoki magnitli emulsiyali tarkibiga ega bo’lib, boshqariluvchi va boshqaruvchi elementlarda bog’lovchi qatlam hosil bo’ladi. Bunday muftalarning xarakterli tomoni shundaki, magnit oqimi ortib borishi bilan uzatiluvchi aylantiriluvchi moment ortib boradi. Bunday muftalar yuklamalarga nisbatan chidamli bo’lib, tez xarakatlanuvchan IM lardan hisoblanadi (vaqt doimiysi T=0,005... 0,008 s), ularning uzatish koeffitsiyenti K=3500. Bu muftalar konstruktiv tuzilmasiga ko’ra g’altaklarning joylashishi, soni, ishchi yuzasining shakliga, tok o’tkazgichlarining ko’rinishi va boshqa belgilariga ko’ra farqlanadi