Inson huquqlarini himoya qilish bo‘yicha institutlar O‘zbekistonning mustaqil rivojlanish yillarida inson huquqlari himoya qilish bo‘yicha inson huquqlari himoya mexanizmini ancha kengaytirgan yangi milliy institutlar tashkil qilindi.Ular jumlasiga quyidagilar kiradi:
Oliy Majlisning inson huquqlari bo‘yicha Vakili (Ombudsman) instituti;
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonunchilik hujjatlari monitoring instituti.
Inson huquqlari bo‘yicha Vakil (Ombudsman) lavozimi 1995-yili qonun chiqaruvchi hokimiyat tizimida, ya’ni Oliy Majlis huzurida tashkil qilingan va sudlovchi saylanmaydi. Ombudsman davlat organlari tomonidan inson huquqlariga rioya etilishi ustidan parlament nazoratini amalga oshiradi.