Kalit so‘z va iboralar Fanning maqsadi va vazifasi. Raqobat. Raqobat nazariyalari.Monopoliyaga qarshi boshqaruv mexanizmlari. Demping narxlari. Narxsiz raqobat. Servis xizmati. Raqobat strategiyasi. Raqobat bosqichlari. Erkin raqobat. Monopol raqobat. boshkarishni kompyuterlashtirish. Zamonaviy marketing xizmati.
Topshiriqlar Vaziyatli masala
Dasturiy boshqaruvga asoslangan stanoklar ishlab chiqarish uchun firma prezidenti marketing tadqiqotlari guruhiga ilgari ishlab chiqarilgan mahsulotni takomillashtirish va bunda uning jahon bozorida raqobatbardoshligini oshirishni nazarda tutishga buyurtma berdi. Topshiriq olgach, tadqiqotlar bo‘limi rahbari xodimlar oldiga quyidagi vazifalarni qo‘ydi:
1.Guruhini boshqarish tuzilmasini ishlab chiqish va turli yo‘nalishlar bo‘yicha tadqiqotchilar guruhlari tuzish.
2.Ushbu sohadagi eng malakali mutaxassislardan tashabbuskor guruh tuzish hamda bo‘lim faoliyatining maqsad va vazifalarini belgilab olish.
3.Tadqiqotlarning eng ilg‘or usullari va ishni bajarish bosqichlarini aniqlash:
• yuzaga kelgan vaziyatni o‘rganish, mamlakat ichida va xorijda kerakli klassdagi stanoklar tayyorlash bo‘yicha ma’lumotlar to‘plash. Patent loyihalarini ishlab chiqish;
• tadqiqotlarning ketma-ketlikdagi rejasini tasdiqlash;
• yangi stanok modelini ishlab chiqish, uni tanqidiy muhokama qilish hamda bu modelning ilg‘orligi va raqobatbardoshligi haqida yakuniy qaror chiqarish.
2.Vaziyatli masala Samarali va normal ish faoliyatini tashkil qilish, mraketing tadqiqotlarini o‘tkazish uchun xodimlar bo‘limi rahbari firma prezidentidan korxonani malakali marketing tadqiqotchi xodimlar bilan ta’minlash vazifasini oldi.
Yangi xodimlar bo‘limi funksiyalari boshqa an’anaviy faoliyat ko‘rsatuvchi xodimlar bo‘limi funksiyalaridan farq qilishini hisobga olib, prezident belgilangan vazifalarni aniq qilib qo‘ydi:
1.Xodimlar bo‘limi boshqaruv tuzilmasini tasdiqlash va marketing tadqiqotlari funksiyalarni ishlab chiqish.
2.Xodimlarni tanlash va joylashtirish tamoyillarini, xodimlar malakasini oshirish tizimini, korxonani marketing tadqiqotlari uchun zarur kadrlar bilan ta’minlash tizimini ishlab chiqish.
3.Buning uchun quyidagilarni aniqlash:
kadrlarga bo‘lgan talab;
kasb tayyorgarligi darajasi;
mehnatga haq to‘lash darajasi.
4.Korxona jamoasida ma’naviy-psixologik muhitni shakllantirish uslubiyatini ishlab chiqish.
5.Korxona marketing tadqiqotlari xodimlari mehnatiga haq to‘lash va ularga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tizimini yaratish.
6.Amal qilayotgan ish bilan ta’minlash tizimiga baho berish hamda korxonani marketing tadqiqotlari xizmatchilari bilan ta’minlashning ichki va tashqi manbalarini aniqlash.
Prezidentdan topshirini olgach, xodimlar bo‘limi rahbari bir qator vazifalarni bevosita funksional bo‘linmalarga topshirdi. Bunda u kiritiluvchi takliflar muhokama uchun xodimlar bo‘limi Kengashiga kiritilish lozimligini aytib o‘tdi.
Test savollar 1. Monopoliya atamasi qaysi tildan olingan?
A) nemis tilidan
B) grek tilidan*
S) fransuz tilidan
D) rus tilidan
2. Monopoliya atamasining ma’nosi nimani anglatadi?
A) monos-bir nechta, poleo-olaman
B) monos-qancha, poleo-qabul qilaman
S) monos-yagona poleo-sotaman*
D) monos-yagona poleo-xarid qilaman
3. Monopoliya ishlab chiqarish hajmi va narx ustidan nazorat o‘rnatish imkoniga egami?
A) ha ega*
B) qisman ega
S) to‘g‘ri javob yo‘q
D) ega emas
4. Oligopoliya qaysi tildan olingan?
A) nemis
B) fors
S) grek*
D) lotin
5. Oligopoliyani tarjimasi qanday ma’noni anglatadi?
A) oligos-ozchilik, poleo-sotaman*
B) oligos-ozchilik, poleo-xarid qilaman
S) oligos-ko‘pchilik, poleo-sotaman
D) oligos-ozchilik, poleo-chayqayman
6. Ozchilik yirik ishlab chiqaruvchilarning hukmronligi-bu………
A) Duopoloiya
B) Monopoliya
S) Oligopoliya*
D) Unday xukmron mavjud emas
7. Muayyan tovarning yagona xaridori monopoliyasi mavjud bo‘lgan bozor tuzilmasi turi bu..
A) Monopsoniya*
B) Oligopsoniya
S) Duopoliya
D) oligapoliya
8. Muayyan tovarning bir guruh xaridorlari mavjud bo‘lgan bozor tuzilmasi turi bu..
A) oligopoliya
B) Oligopsoniya*
S) Duopoliya
D) Monopsoniya
