Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

To‘rtinchi  kun. 
Nonushta  (7.30-8.00).  Tarixiy  joylarga  sayohat  (8.00-
13.30).  Tushlik  (13.30-14.30).  Bo‘sh  vaqt  (14.30-20.00).  Kechki  ovqat  (20.00-
21.00). Tungi uyqu (bo‘sh vaqt). 
Beshinchi  kun.
  Nonushta  (7.30-8.00).  Buxoroga  jo‘nash.  (8.00-12.00) 
Joylashish  va  dam  olish  (12.00-13.00).    Tushlik  (13.00-14.00).  Shahar  bo‘ylab 
ekskursiya,  Labi-Hovuzdagi  teatrlashtirilgan  shouda  ishtirok  etish  (15.00-20.00). 
Kechki ovqat (20.00-21.00). Tungi uyqu (bo‘sh vaqt). 
Oltinchi  kun.
  Nonushta  (7.30-8.00).  Tarixiy  obidalarga  sayr  qilish  (8.00-
13.30).  Tushlik  (13.30-14.30).  Bo‘sh  vaqt  (14.30-20.00).  Kechki  ovqat  (20.00-
21.00). Tungi uyqu (bo‘sh vaqt). 
Yettinchi  kun.
  Nonushta  (7.30-8.00).  Toshkentga  jo‘nash  (8.00-18.00). 
Yo‘lda tushlik (13.00-14.00). Shahar bo‘ylab ekskursiya (18.00-21.00). Aeroportga 
transfert (21.00). Parijga uchib ketish (24.00). 
Yuqoridagilardan  shu  narsa  ma’lum  bo‘lmoqdaki,  yo‘nalish  batafsil  va 
mukammal bo‘lishi, shahar bo’ylab harakatlanish xaritalari uning tarkibida mavjud 
bo‘lishi  talab  etiladi.  Unda  barcha  diqqatga  sazovor  joylar,  mehmonxonalar, 
restoranlar, aloqa telefonlari va boshqa zarur bo‘lgan foydali ma’lumotlar bo‘lishi 
zarur.  Masalan,  turistlar  o‘z  sayohatlari  davomida  astronomiya  fanining  rivojiga 
buyuk  hissasini  qo‘shgan  alloma  –  Mirzo  Ulug‘bekning  observatoriyasiga  tashrif 
buyuradi.  Shu  sababli,  Ulug‘bekning  tarixiy  hayoti  va  ilmiy  faoliyatiga  batafsil 
to‘xtalish,  ma’lumot  berish  zarur.  Bundan  tashqari  turistlar  yo‘lidagi  qadimgi 
kishilarni to‘xtagan joylarini ham qayd etish mumkin. Bularning barchasini jarangli 
va mazmunli nomlar bilan yetkazish lozim. 
Yuqorida  qayd  etilganidek,  turmahsulot  turistlarga  paket  («pekidj»)  larda 
sotiladi.  Turoperator  turagentlarga  komission  chegirmalar  taqdim  etadi  yoki 
turagent o‘z xizmatlari – reklama, mijozlarni topish, hujjatlarni rasmiylashtirish va 
boshqalar uchun ustama haq qo‘yadi. Shu bilan birga, paketdagi taqdim etilayotgan 
turning  narxini  hisoblashni  bilish  lozim.  Turmahsulotning  narxini  normativ  
kalkulyatsiya usuli bilan hisoblash mumkin. Unga turistlarga xizmat ko‘rsatish va 

---

160 
 
turistlar  guruhini  kuzatish      bilan  bog‘liq  bo‘lgan  barcha  sarf-harajatlar  kiradi. 
Turmahsulot narxining formulasi qo‘yidagicha hisoblanadi: 
Ngr
Ntour
Kd
ZT
T
Stax
SU
Ptur






Pr
 
Bu yerda, Ptur – milliy valyutada bitta turistning turpaket narxi (yoki dollar 
ekvivalentida);  
SU – turoperatorning turpaketi ichiga kiradigan xizmatlar tannarxi;      Stax – 
alohida xizmat turlari bo‘yicha bilvosita  soliqlar summasi (NDS);  
PrT – turoperatorning milliy valyutadagi foydasi (yoki dollar ekvivaletidagi);  
ZT  –  turpaket  tarkibiga  kiruvchi  alohida  xizmat  turlari    uchun  turistga 
turoperator taqdim etayotgan chegirma;  
Kd  –turagentni  komission  mukofotlash  (ko‘p  hollarda  bu  turpaket  narxiga 
qo‘shimcha yoki turoperatornngi turagent foydasiga narxdan chegirmasi);  
Ntour – guruhdagi turistlar soni;  
Ngr – guruhga yo‘lboshchi sifatida hamkorlik qiluvchilarning soni. 
Turpaket  narxi  to‘g‘risida  fikr  yuritilganda,  quyidagilarni  qayd  qilish  juda 
muhim, jumladan: 
-
 
turist mazkur turpaket narxi ichiga kirmaydigan qo‘shimcha xizmatlarni 
buyuradi, biroq, buning uchun qo‘shimcha haq to‘lashga tayyor; 
-
 
turistlar  soni  qanchalik  ko‘p  bo‘lsa,  turoperator  turagentga  taqdim 
etayotgan  chegirmasi  shunchalik  katta  bo‘ladi  va  kishi  boshiga  hisoblaganda 
turning tannarxi shuncha past bo‘ladi; 
-
 
ba’zida  tur  narxi  nomavsumiy  vaqtda  transportga,  joylashtiriish 
vositalariga,  diqqatga  sazovor  joylarga  ekskursiyalar  yanada  past  narxlarda 
belgilanadi,  turistlarni  yosh tarkibiga  (bolalar va  maktab o‘quvchilariga)  turizmni 
ko‘pgina  xizmatlarining  narxiga  kattagina  chegirmalar  beriladi,  mintaqaga  ba’zi 
davlatlar  chet  el  turistlarini  ko‘proq  jalb  etish  maqsadida  turizm  faoliyati  uchun 
imtiyozlar taqdim etadi; 

---

161 
 
-
 
turpaket  narxiga  kiruvchi  foyda  turizm  korxonasi  tomonidan  harajatlar 
tannarxiga  nisbatan  foizlarda  belgilanadi,  ammo  bunda  mazkur  turmahsulotga 
ehtiyoj darajasini hisobga olish zarur. 
Bularning  barchasida  narx  doimo  elastik,  moslashuvchan  bo‘lishi,  ya’ni 
bozor o‘zgarishlariga aniq moslashishini hisobga olishi zarur. 

---

162