Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

 
10.2. Gid-ekskursiyachi xizmatlarining mohiyati va  tasnifi 
 
 Gid-ekskursiyachi    tushunchasi
  turistlar  guruhini  boshqaradi;  diqqatga 
sazovor  joylarga  ekskursiya  o‘tkazadi;  ekskursiya  mavzusini,  marshrutini  ishlab 
chiqadi;  mavzu  bo‘yicha  materiallar  to‘playdi;  ekskursiyaning  matnini  tuzadi, 
materiallarini  hikoya  qilib  beradi;  «gid  portfeli»ni  tahlaydi;  ish  jarayoni  yuqori 
darajadagi muloqot madaniyatini talab qiladi. 
 
Gid-
 
ekskursiyachi  quyidagi  bilim,  ko‘nikma  va  malaka  talablari  ega 
bo‘lishi  lozim:
 
tarix,  adabiyot,  geografiya,  iqtisodiyot,  siyosat,  jurnalistika 
sohalariga  qiziqishi;  ekskursiya  o‘tkazish  metodikasi  va  texnikasini, 
ekskursantlarga xizmat ko‘rsatish tartibini bilishi; kamida ikkita xorijiy tilda erkin 
muloqot qila olishi; tahlil, mulohaza  qilishi; hujjat va materiallar bilan ishlay olishi 
kerak.
15
 
                                                           
15
Амриддинова Р.С. Меҳнат ресурсларини бошқариш асосида туризм хизматларининг рақобатбардошлигини 
ошириш йўллари  (Самарқанд вилояти туризм корхоналари мисолида)» и.ф.н. илмий даражасини олиш учун 
диссертация. - С.: СамИСИ, 2012. 
 

---

136 
 
Turizm  ekskursiya  xizmatlari  xizmatlarning  qay  darajada  tashkil 
qilinganligiga  va  xizmatlarning  sifatiga  qarab  rivojlanadi.  Bunda  albatta  turizm 
infratuzilmasidagi  texnologiyalarning  darajalari  ham  birinchi navbatga  chiqadigan 
sharoitlardan  va  asoslardan  biri  hisoblanadi.  Shu  bilan  birga  turizmdagi  asosiy 
xizmatlarning  texnologik-servis  darajalari  ham  ekskursiya  xizmatlarining  tashkil 
qilinishiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Ekskursiya  xizmatlari  yuqori  darajada  tashkil  qilinib, 
turizm  infratuzilmalari  anashu  yuqori  darajalarga  javob  bermasa  ekskursiya 
xizmatlarining amalda o‘tkazish natijalari yuqori sifat darajalariga erisha olmaydi. 
Lekin har qanday sharoitda ham ekskursiya xizmatlarining maqsadi va vazifalarini 
yaxshi  anglab  olish,  yaxshi  o‘zlashtirib  olish  turoperator  yoki  gid-tarjimon 
boshlovchidan  talab  qilinadi.  Ekskursiya  xizmatlarining  maqsadi  va  vazifalarini 
to‘g‘ri  belgilash  ekskursantlarda  qoniqish,  yaxshi  kayfiyat  holatlarini  keltirib 
chiqaradi va natijada turistik firmaning nufuzi, raqobatbardoshligi ortadi.  
Ekskursiya  xizmatlarining  maqsadini  belgilashda  juda  ko‘p  omillarni 
keltirish  mumkin.  Masalan,  ekskursiya  –  vatanparvarlik,  mehnatni  sezish,  estetik 
va  ekologik  tarbiya,  o‘tmish  madaniy  va  tarixiy  merosni,  o‘tmish  va  hozirgi 
hayotni,  tabiatdagi  biologik  resurslarni,  iqlimiy  o‘zgarishlarni,  zamonaviy  va 
o‘tmishdagi  ishlab  chiqarishni,  milliy  liboslar  va  o‘tmishdagi  yashash  tarzini 
(muzeylar),  o‘tmishdagi  va  zmonaviy  texnologiyalarni,  o‘tmishdagi  transport  va 
zamonaviy  transport  vositalarini,  o‘tmishdagi  dehqonchilik  va  zamonaviy 
dehqonchilikni,  o‘tmishdagi  san’at  va  zamonaviy  san’atni  milliy  o‘yinlar,  milliy 
hunarmanchilik va hokazolarni o‘rgatadi, dunyoqarashni kengaytiradi. 
Ekskursiya    xizmatlarining    maqsadi  va  vazifalari  shu  qadar  keng  qamrovli 
va  turli  tumanki,  bu  yo‘nalishlarning  barchasi  insonning  kamol  topishiga  xizmat 
qiladi. Ekskursiya xizmatlari  maqsadi va vazifasi bo‘yicha insonlarni dam oldiradi, 
bilim  darajasini  oshiradi,  yashashga  bo‘lgan  his  to‘yg‘ularni  kuchaytiradi. 
Ekskursiyalarni  tasniflash  ham  yuqorida  qayd  qilingan  maqsad  va  vazifalardan 
kelib  chiqadi.  Shuning  uchun  ham  ekskursiyalar  mohiyatiga  qarab  tasnif 
guruhlarini hosil qiladi.  

---

137