Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Fuqaro muhofazasi bo’yicha tadbirlar rejalari va 
ularga quyilgan asosiy talablar
O’zbekiston   Respublikasi   «Aholini   va   hududlarni   tabiiy   hamda 
texnogen   xususiyatli   FV   muhofaza   qilish   to’g’risda»gi   va   «fuqaro 
muhofazasi to’g’risida»gi qonunlarni amalda ishlashi hamda FVni asosiy 
vazifalarini bajarilishini ta’minlash FM rejasi va o’zining mukammalligi 
bilan o’zviy bog’liq.
FMning    rejasi   -   bu   qo’yilgan   vazifalarni   muvaffaqiyatli 
bajarilishga   yordam   berish   kerak   bo’lgan   muhofaza   tadbirlarining 
olidindan   ishlab   chiqilgan,   asoslangan,   moddiy   ta’minlangan 
majmuamsidir.
FM rejalashtirish  - FMni boshqarish jarayoning eng muhim tarkibiy 
qismi u:
- tinchlik va urush davrlari sharoitlarini tahlil qilish va ularga baho 
berishdan;
- urush vaqtida aholini muhofaza qilish va xalq xo’jaligi obyektli va 
tamroqlarining   chidamliligini   oshirish   yuzasidan   FM   tadbirlarini 
belgilashdan;
-   avariya-qutqarish   ishlarini   o’tkazishda   kuch   va   vositalarni 
tayyorlashdan,   ular   faoliyatini   va   boshqaruv   organlarini   har   tomonlama 
ta’minlashdan iborat.
Bu  tadbirlar   bajarilishi   uchun   kerakli   resurslar   ajratiladi,   amalga 
oshirish   ketma-ketligi,   muddatlari   va   usullari   belgilanadi   hamda   FM 
tadbirlarini o’tkazish uchun mas’ul kishilar ta’minlanadi.
193

---

Rejalatirishdan asosiy maqsad FV yuzaga kelgan holda, shuningdek 
tabiiy   ofatlar,   yirik   avariyalar,   halokatlar   oqibatini   tugatishda   FM 
tadbirlarini amalga oshirishdan iborat.
FM  rejasi   umumdavlat   miqyosida   ishlab   chiqiladi.   Aholi   va 
hududlarni FVdan muhofaza qilish tadbirlarini barvaqt amalga oshirish FV 
oldini   olish,   ular   sodir   bo’lgandagi   zarar   v   talafotlarni   kamaytirish 
maqsadida   respublika,   idoralar,   hokimiyatlar   va   obyektlarning   hatti 
harakatlari rejalari, shuningdek FFDT hamma darajadagi hamkorlik rejalari 
ishlab   chiqiladi.   Hamkorlik   rejasi   harbiy   qo’mondonlik   organlari   bilan 
ishlab chiqiladi.
Rejalashtirish  tinchlik   va   harbiy   harakatlar   davrlariga   alohida-
alohida ishlab chiqiladi.
FM rejalariga quyidagi bir xil talablar qo’yiladi:
- reja to’liq ishlab chiqilishi, bu maqsadda aniq tadbirlar, ularning 
mazmuni, shakl muddatlari va bajaruvchilari ko’rsatiladi.
- mazmun qisqa bo’lishi, ulardan foydalanish oson bo’lishi kerak. 
Bu maqsadda tushuntirishlar jadvallar, sxemalar, grafiklar suratli sharhlar 
va tushuntirish xatlari tarzida beriladi. 
- vaqt qat’iy   hisobga olinishi, har bir tadbirining sifatli va to’liq 
hajmida bajarilishi uchun zarur.
-  reallik     va  aniqlik,   bu   maqsadda  mahalliy   sharoit   ma’lumotlari 
sinchklab   o’rganiladi,   ehtimol   bo’lgan   vayronlik,   taloftlar   tusi,   moddiy 
zarar   oldindan   bashoratlanadi,   oqibatlari   yuqotilishi   uchun   kerakli   FM 
kuch va vositalariga bo’lgan talab hisoblab chiqiladi;
194

---

- iqtisodiy maqbullik bu tinchlik davrida ham, urush davrida ham 
muhofaza inshootlaridan foydalanishni hisobga olib borish imkoniyatidir. 
Tinchlik davrida ular madaniy-maishiy xonalar va korxonalar (kafe, bar, 
kirxona, ombor, garaj) bo’lsa, urush vaqtida muhofaza inshootlari bo’ladi.
Reja tuzishdagi ish hajmi shartli ravishda 4 bosqichga bo’linadi.
1   bosqich.   Ijrochilar   tarkibi,   ularning   tayyorligi   aniqlanadi,   bor 
ma’lumotlar   va   spravka   ma’lumotlari,   hujjatlari   o’rganiladi,   materiallar 
umumlashtiriladi va kalendar reja ishlab chiqiladi;
2 bosqich. Reja amalda ishlab chiqiladi va reja hujjatlari tuziladi.
3   bosqich.   Hamma   tadbirlar   bir-biriga   moslashtiriladi   va   yuqori 
tashkilot bilan kelishib olinadi.
4   bosqich.   Hamma   rejalashtrilgan   tadbirlar   reja   tasdiqlangandan 
keyin, tegishli ijrochilarga yetkaziladi.
FM  rejasini   ishlab   chiqishni   bevosita   tashkil   etish   tegishli   FM 
boshlig’iga   yuklatiladi,   rejalarni   ishlab   chiqishga   FM   shtatli   xodimlari, 
boshqarma va bo’lim boshliqlari, evakuasiya komissiyasi, FM xizmatlari 
va   bo’limlari,   xalq   xo’jaligi   obyektlarining   bosh   mutaxassislari   jalb 
qilinadi.
Rejasini  ishlab   chiqishga   jalb   etiladigan   mansabdor   shaxslar   FM 
boshlig’ining buyrug’ida belgilanadi.