Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Respublika subyektlarida
Ekologik va sosial iqtisodiy holatni baholash
FV tavvakalchilik darajasini aniqlash
Atrof-muhit monitoringini o’tkazish va FV bo’lishini 
prognozlash
190

---

Rasm-3.12. Favqulodda vaziyatlarda tavvakalchilik (risk) boshqaruv 
sistema strukturasi.
Qo’mondon-shtab   o’quv   mashqini   tayyorlash   bo’yicha   tashkiliy 
ko’rsatmalarini, odatda, buyruq shaklida ishlab chiqadi va ijrochilar barcha 
talabalarni (ishlarni) bajara olishi uchun o’z vaqtida ularga yetkaziladi.
Moddiy-texnik   ta’minot   rejasi   -   bu   o’quv   mashqini   o’tkazish 
rejasida   ko’zda   tutilgan   barcha   tadbirlarni   bajarilishini   ta’minlovchi 
hujjatdir.
Barcha  o’quv-uslubiy  hujjatlar imkon qadar qisqa va foydalanish 
uchun qulay  bo’lishi kerak.
Qo’mondon-shtab   o’quv   mshg’ulotining   ibratliligi   ko’zlangan 
maqsadga   erishish   va   o’quv   savollarini   ishlab   chiqishning   sifati 
FV tavvakalchilik tahlili
Tavvakalchilik 
indentifikasiyasi
Tavvakalchilikni 
baholash
Prognozlash
Material zarar
Tavvakalchilikda talofat va 
halok bo’lganlar
Hozirgi vaqtdagi tavvakalchilik darajasi
Optimal tadbirlarni ishlab chiqish
191

---

sinchkovlik bilan tayyorlangandaligini emas va balkim maqsadga muvofiq 
bulgan uslublarni tanlash va ulardan mohirona foydalana olish hamdir.
O’quv  mashqi   mobaynida   qo’llaniladigan   asosiy   uslublar   bu 
«fuqaro muhofazasi rejasi» va «FVni oldini olish va ularda harakat qilish» 
rejasiga muvofiq tadbirlarni amalga oshirayotganda o’rganayotganlarning 
harakatlarini nazorat qilish:
-   muhokamadan   maqsad,   ko’zda   tutilgan   tadbirlar   bajarilishini, 
tashkil   etilishini   rahbariyat   va   qo’mondon   boshliqlar   tarkibini   o’z 
funksional   majburiyatlarini   bajarishga   tayyorgarlik   darajasini   har 
tomonlama   tahlil   etish,   mashqni   o’tkazishda   va   rejalashtirishda   yo’l 
qqyilgan hatto kamchiliklarni ochib taxlash, ularni bartaraf qilish borasida 
vazifalar   qo’yishdir.   Muhokama   o’quv   mashqi   yakunlashi   bilan   darhol 
o’tkaziladi.   Shuning   uchun   unga   tayyorgarlik   mashq   davomida   olib 
boriladi.
Texnik-o’quv   mashg’ulotlari   harbiy   va   maxsus   qo’shilmalar, 
harbiylashmagan   tuzilmalarni   amaliy   ishlarni   bajarishga   o’rganishlari 
tabiiy va texnogen   FV oqibatlarini bartarf etishga tayyorlashning asosiy 
shaklidir.
Kompleks 
o’quv   mashg’ulotlari   O’zbekiston   Vazirlar 
Mahkamasining 1998 yil 7 oktyabrdagi 427 sonli qaroriga asosan mahalliy 
o’z-o’zini  boshqaruv  organlarida, xodimlar soni  300  dan  oshiq  bo’lgan 
korxonalar   va   tashkilotlarda   va   600   dan   oshiq   o’ringa   ega   bo’lgan 
davolash - profilaktika maskanlarida har 3 yilda 1 marta o’tkaziladi va 
uning   davom   etish   muddati   2   kecha-kunduz.   Boshqa   tashkilotlarda   6 
soatgacha davom etadigan mashg’ulotlar 3 yilda 1 marta o’tkaziladi.
192

---