Samarqand iqtisodiyot va servis instituti turizm: nazariya

3 3 .3 - rasm. M uhamm ad al-Xorazm iy
M uhamm ail  ai  -  Xoraz-
miy 
Xorazmda  tug‘ilgan  va 
B og‘dodda  vafot  etgan.  Al- 
Xorazmiyning  asarlarida  ham- 
masi  bo‘lib  537 joyning  nomi, 
shaharlar,  tog‘lar (203  ta nom), 
dengizlar  va  orollaming  nom- 
lari,  oxirida  esa  daryolar  alo- 
hida-alohida  yozilgan.  Qizil 
dengiz, 
Hind 
va 
Atlantika 
okeanlari  kabi  nomlar  uchraydi.  Shuningdek,  Azov  dengizi,  Nil 
daryosi  havzalariga  izoh  berilgan.  Italiyalik sharqshunos  K.  Nallino: 
“Yevropadagi  hech  bir xalq  Al-Xorazmiy erishgan  yutuqqa erishgan 
emas  va  bunday  asar  yaratishga  qobil  emas  edi”,  -   deb  yozgan  edi. 
Al-Xorazmiyning  sayohatlari  natijasida  yaratilgan  geografik  g ‘oya- 
lari  bu  fanni  yangi  pog‘onaga  ko'tarib,  IX  asr  boshlarida  Sharqda 
yangi  geografiya fanining yaratilishiga olib keldi.
Ahinad 
F a rg ‘oniy  Farg‘onada  tu- 
g ‘ilgan va dastlabki  ilmni  shu  yerda olib, 
voyaga  yetgan.  So‘ng  o ‘sha  zamonda 
Sharqda  mashhur  boMgan  Bog‘doddagi 
“ Bayt-ul  hikma”  akademiyasida  M u­
hammad  al-Xorazmiy  bilan  ishlash  bax- 
tiga  muyassar  boMgan.  Ahmad  Far- 
g ‘oniy Quyosh  va  Oy tutilishlarini  ilmiy 
jihatdan  isbotlab  bergan,  yulduzlar  ilmi- 
ning  sultoni  deb  tan  olingan  Mirzo 
Ulug‘bekdan  besh  asr  oldin  Quyosh  va 
yulduzlaming  harakat  yo'nalishlarini, 
Yer shar shaklida ekanligini  va  u  qutblar 
deb ataluvchi  ikki  o ‘q atrofida  harakatla- 
nishini  ham  isbotlab bergan.
Oradan  800  yil  oMgach,  Xristofor  Kolumb  hamda  XVI  asrda 
Yer  shari  bo‘ylab  aylanma  sayohatni  amalga  oshirgan  Fernando 
Magellan  ham  Ahmad  Farg‘oniyning  Yer  shari  hajmini  hisoblash 
uchun  ishlatgan  bir  daraja  meridian  uzunligi  haqidagi  hisob- 
kitoblaming  naqadar  to‘g ‘ri  ekanligini  yozib  qoldirishgan.  Ahmad