|
7-mavzu. TURIZM SOHASIDAGI XIZMATLAR VA
MAHSULOTLAR
Reja:
7.1. Turistik xizmatlar va mahsulotlar.
7.2. Turistik xizmatlar xususiyatlarining «4 ta S» bilan ifodalanishi.
7.3. Xizmat ko‘rsatish klasslari va xizmatlar paketi.
7.1. Turistik xizmatlar va mahsulotlar
Bugungi kunda turizm sohasi tez sur’atlarda rivojlanmoqda va
uning muhim ijtimoiy hamda iqtisodiy ahamiyatga ega bo‘lishi
quyidagi omillar bilan belgilanadi:
- mahalliy daromadni o‘stiradi;
- yangi ish o‘rinlarini yaratadi;
-turistik xizmatlar ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan
barcha sohalami rivojlantiradi;
- sayyohlik markaziarida ijtimoiy va ishlab chiqarish in
fratuzilmasini rivojlantiradi;
- xalq hunarmandchiiik markazlari faoliyatining rivojlanishini
tezlashtiradi va yangi yo‘nalishlarini shakllantiradi;
- mahalliy aholi yashash darajasining va sifatining o‘sishini
ta’minlaydi;
- valyuta tushumlari miqdorining o‘sishiga yordam beradi;
- ishsizlik muammosini ijobiy hal qiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi Qonu-
nidagi ayrim moddalarda turistik xizmatlar bilan bog‘liq tushuncha-
laming ta’rifi berilgan. Jumladan, Qonunning 3-moddasida turistik
xizmatlar tushunchasi haqida: «turistik xizmatlar turistik faoliyat
subyektlarining joylashtirish, ovqatlantirish, transport, axborot-rek-
lama xizmatlari ko‘rsatish borasidagi, shuningdek, turistlarning eh-
tiyojlarini qondirishga qaratilgan boshqa xizmatlar», deb ta’rifla-
nadi. Qonunning 11-moddasi «Turistik sayohat va turistik xizmatlar
majmui», deb nomlanib, unda quyidagi fikrlar bayon qilinadi:
«Turistik sayohat yakka tartibda yoki turistlar gumhi tarkibida
amalga oshiriladi.
113
Turistik xizmatlar majmui transport xizmati ko‘rsatishni,
yashash, ovqatlantirish, ekskursiya xizmati ko‘rsatish, madaniy,
sport dasturlarini tashkil etish, turistlar bo‘sh vaqtini mazmunii
o‘tkazish va boshqa xizmatlarni o‘z ichiga oladt». Qonunning 10-
moddasi: «Turistik xizmatlarni sertifikatlashtirish», deb nomlanib,
unda quyidagi jumlalami o‘qiymiz: «Turistik xizmatlar majburiy
sertifikatlashtirilishi lozim. Turistik xizmatlarni sertifikatlashtirish
va sertifikat berish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga
oshiriladi. Turistik faoliyat subyektining turistik xizmatlarni maj
buriy sertifikatlashtirishdan bosh tortishi, turistik xizmatlarni serti-
fikatlashtirishning natijasi salbiy boMishi, shuningdek, sertifikatning
amal qilishini bekor qilish turistik faoliyatni amalga oshirish uchun
berilgan litsenziyaning amal qilishini to‘xtatib qo'yishiga yoki
litsenziyadan mahrum qilishga sabab bo‘ladi». Qonunning 12-
moddasi: «Turistik xizmatlar ko‘rsatish shartnomasi», deb nom
lanib, quyidagi fikrlar bayon etiladi: «Turistik xizmatlar shartnoma
asosida ko‘rsatiladi. Shartnomada ko‘rsatilgan xizmatlarning ko‘-
lami va sifati, taraflaming huquqlari hamda majburiyatlarini, haq
to‘lash va hisob-kitoblar tartibini, shartnomaning amal qilish
muddatini va uni bajarmaganlik yoki lozim darajada bajarmaganlik
uchun javobgarlikni, shuningdek, taraflaming kelishuviga ko‘ra
boshqa shartlami belgilaydi». Bizning nazarimizda, turistik xiz-
matlar sayohat davomida turistning barcha ehtiyojlarini qondirishga
va ta’minlashga qaratilgan hamda xizmat ko‘rsatish sohasidagi aniq
maqsadga yo‘naltirilgan harakatlar to‘plami bo‘lib, ular turizm
maqsadlariga, turiga va turistik xizmatning qanday yo‘naltiril-
ganligiga to‘la javob berishi kerak.
Turistik xizmatlar - turist va ekskursant ehtiyojlarini qondirish
va ta’minlashga qaratilgan, xizmat sohasidagi bir maqsadga
yo‘naltirilgan harakatlar to‘plami bo‘lib, ular turizm maqsadlariga,
xarakteriga va turistik xizmatning qanday yo‘naltirilganligiga javob
berishi hamda umuminsoniy tamoyillarga qarshi boMmasligi kerak.
Davlat standarti ta’rifiga ko‘ra, turistik xizmatlar - turistlaming
ehtiyojlarini qondirish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi turizm
tashkilotlarining faoliyati mahsulidir.
Xizmatlar - bu iste’mol tovarlarining o'ziga xos turidir. Xizmat
bevosita iste’mol jarayonida yuzaga keladi va alohida holda bo'lmay-
114
di, bu xizmatning moddiy tovarga nisbatan asosiy farqidir. Bundan
tashqari, tovar iste’molchiga olib kelib beriladi, turistik xizmatda esa
iste’molchi bevosita xizmatning amalga oshiriladigan joyiga olib
boriladi. Shuning uchun ham turistik xizmatlarni shakllantirish va
sotish moddiy tovarlami sotishga aloqador bo‘lgan qonunlar asosida
emas, balki boshqa qonunlar majmui bilan boshqariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
