Samarqand iqtisodiyot va servis instituti turizm: nazariya

Kasb  va  mutaxassislik.
  Gidlaming  kasbiy  mahoratini 
takomillashtirishning  asosiy  yo‘nalishlaridan  biri  mutaxassislikdir. 
Eng  avvalo  «kasb»  va  «mutaxassislik»  kabi  ikki  tushunchaning 
mazmuni  va  o‘zaro aloqasini  aniqlab  olamiz. 
Kasb
 -  aniq  bilim  va 
ko'nikmalar jamlanmasini talab qiluvchi  mehnat  faoliyati  shaklidir. 
Mutaxassislik
 -  bir kasb zaxirasidagi faoliyat turi. Masalan: shifokor -  
bu  kasb  bo‘lsa,  terapevt, jarroh,  stomatolog  -   bu  mutaxassislik  va 
sh.k.  Kasb  asosiy  faoliyat  turi  bo‘lsa,  «mutaxassislik»  tushunchasi 
ma’lum  kasb  doirasida  bilim  va  mahoratga  erishganlik  darajasini 
ko'rsatadi,  ya’ni  mutaxassis -  bu biror mutaxassislikni  professional 
egallagan ishchidir.
Gidlami  tayyorlash  jarayonining  vazifasi  -   mutaxassislami 
malakali  gid  qilish,  ya’ni  gid  kasbining  zaruriy  bilim  va  ko‘nik- 
malariga ega bo‘lishi uchun har bir mutaxassisga yordam  berishdir. 
Bunda  ishni  shunday tashkil etish kerakki, ekskursiya muassasasiga 
kelgan  kishi  o‘z  mutaxassisligini  nafaqat  saqlab  qolsin,  shu  bilan 
birga, uni takomillashtirib, ekskursiya xizmatini yaxshi tashkil etish 
uchun o‘z vazifasini mustahkamlasin.
Tarix  o‘qituvchisi  gid  bo‘lganidan  keyin  tarixiy  mavzuda 
ekskursiyalar  o‘tkazishi  maqsadga  muvofiqdir.  Undan  tabiatshu-
190

---

noslik  mavzusida  ekskursiya  mavzusini  tayyorlashni  talab  qilish 
noto‘g‘ri  bo‘ladi.  Bu  mavzudagi  ekskursiyalami  mutaxassis  -  
biolog, geograf tayyorlashi maqsadga mavofiq.
Gid  shaxsiyatining  shakllanishi  gid  kasbining  shakllanishi 
jarayonida  yuzaga  keladi.  Gid  shaxsiyatiga  qo‘yilgan  talab  uning 
umumiy  tamoyillar  va  xulq-atvor  me’yorlariga  rioya  qilishi,  aniq 
g‘oyalarga amal qilishidir.
Shaxsning asosiy 
fazilatlariga
 quyidagilami kiritish mumkin:
•  farosatlilik -  aql-idrok bilan ish tutishi;
•  mas’uliyatlilik -  o‘z harakatlari natijasini tushunishi;
•  shaxsiy obro'si -  o‘z huquqlarini himoya qilish bilan bog‘liq 
harakatlari;
•  individuallik  -   shaxsiyatining  o‘ziga  xosligi,  takrorlan- 
masligi.
Gid  o‘z  kasbining  xususiyatidan  kelib  chiqqan  holda  faol 
hayotiy  qarashlarini  namoyon  etishi  va  kunlik  faoliyatida  foyda- 
lanishi kerak.